آشنایی با شوراهای حل اختلاف
[آشنایی با شوراهای حل اختلاف]
در مواجه با اختلاف هایی که اغلب میان افراد در جامعه رخ می دهد ،بعضا شاهد آن بوده ایم که بیش تر این اختلافات به جهت حل و فصل سریع تر و صریح تر شدن در فرایند رسیدگی به شوراهای حل اختلاف ارجاع داده می شود.
این شوراها به مراجع قضایی شناخته شده صالح که صلاحیت محدود در رسیدگی به دعاوی را دارند گفته می شود.
به عبارتی این مراجع به دعاوی و اختلافات و اموری می پردازند که به سادگی مورد رسیدگی قرار می گیرند و به نوعی از پیچیدگی و اهمیت خاصی بر خوردار نیستند.
رسالت اصلی شوراهای حل اختلاف ،ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعاوی است،به طوری که این رسالت خود نوعی هدف از تاسیس این مراجع بوده است ،که رسیدگی به دعاوی مردم را از پیچیدگی های قضائی و قواعد و احکام آئین دادرسی دور ،و در تسریع صلح و سازش و حل مشکلات و موضوعات مورد رسیدگی فعالیت می نماید.
در همان ابتدا که شوراهای حل اختلاف تشکیل شد ،رئیس قوه قضائیه آن زمان،به موجب یک دستور العمل جدید ،مقرر کردند ،که کلیه دعاوی حقوقی صرف نظر از اهمیت و میزان و ارزش خواسته ،ابتدا به شوراهای حل اختلاف فرستاده شود ،تا امکان حصول سازش ،بررسی و اگر سازش محقق نگشت پرونده به دادگاه های صالح ،فرستاده شود ،این دستور العمل ،با هدف پایین آوردن میزان دعاوی و تشکیل پرونده ،در دادگاه ها صورت پذیرفت ،تا به نحوی به میزان و کیفیت رسیدگی به دیگر دعاوی در دادگاه ها خللی وارد نکند. اما به نحوی دیگر ،چنانچه صلح و سازش در پرونده های حقوقی میسر نبود و انجام نمی گرفت، به فرایند رسیدگی و رسیدن به حق و حقوق مردم از بعد هزینه های زمانی و اتلاف وقت اضافه می نمود .
شوراهای حل اختلاف نهاد های شبه قضایی هستند ،همانطور که مکررا ذکر شد ،به منظور کاهش مراجعات مردم به محاکم قضایی و با هدف توسعه در مشارکت های مردمی ،منطبق با آئین نامه های تصویب شده ،تشکیل شده است .
این شوراها ،متشکل از ۳ عضو می باشند،یک نفر تعیین شده از طرف قوه قضائیه به عنوان رئیس شوراها،یک نفر با انتخاب شورای اسلامی شهر یا بخش،یا روستا و یک نفر معتمد محلی،که منتخب هیات پیش بینی شده است.
در این شوراها از مشارکت های مردمی بهره گیری و فرهنگ صلح و سازش و رفع اختلافات به صورت کد خدامنشی، صورت می پذیرد، و سعی بر آن می شود تا دعاوی بین طرفین از طریق مذاکره و صلح و سازش حل و فصل گردد .
این شوراها ،ویژگی ها و مزایای قابل اهمیتی دارند ،به نحوی که تابع تشریفات آئین دادرسی نیستند و هزینه های طرح و رسیدگی دعاوی به مقادیر قابل توجهی،کم تر از مراجع قضایی دیگر است .
فرایند ثبت دعاوی و شکایت ها و رسیدگی به آنها تابع زمان خاصی نیست و سریع تر انجام می گیرد ،و اعضای این شورا از میان مردم و افراد متدین ،خوشنام و معتمدین محلی تشکیل می گردد.
لازم به توضیح است،که قانون شورای حل اختلاف در ۱۰ آبانماه ۱۳۹۴ ،توسط کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی منطبق با اصل ۸۵ قانون اساسی کشورمان تصویب گردید .
ایمان مشایخی فر
کارشناس و پژوهشگر حقوقی