اندوه تجریدی

رابعه مردی را دید که همی گفت : وا اندوها !

رابعه گفت : بگو ای وا بی اندوها ! که اگر اندوه بودی ، زهره ات نبودی که نفس بزدی (1)

***

[یزدانپناه عسکری]

اندوه تجریدی : اندوهی که توسط «تعقل قلب» ایجاد می شود بی نهایت شدیدتر از اندوهی است که نفس قرین به آدمی دیکته می کند. دراین حالت سالک «خودمهم بینی» و«دل سوزی به حال خود» و« اختلالات وترسهای نفس اغواگر» سه عامل مهم غم دنیوی و غیرتجریدی را به حداقل رسانده است اما غم او را وادار می کند که در ادراک دنیوی خون گریه کند.

اندوه دنیوی : دراثر«دلسوزی به حال خود» و «خودمهم بینی» و ترس ایجاد شده توسط نفس اغواگر می باشد.

اندوه بدون علت : درهرفردی بوجود می آید که فرد سعی می کند این غم و اندوه را به مسائل توجیه کننده و منطقی ربط دهد مثلا بدخوابیدن – غذای سنگین- کسالت و ...

***

[سهراب سپهری]

من چه سبزم امروز و چه اندازه تنم هوشیار است! نکند اندوهی سررسد از پس کوه.

_______

1 – مقدمه ای بر رساله ی قشیریه

- تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران ، صوفیانه ها و عارفانه ها ، بخش اول ، نادر ابراهیمی – تهران : پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی ، چاپ دوم 1377 ص 380

2- هشت کتاب ، سهراب سپهری – تهران : انتشارات طهوری1385 ، در گلستانه