قانون جدید مهریه

قانون جدید مهریه که در سال 1402 تصویب شده، تغییراتی در نحوه تعیین و مطالبه مهریه ایجاد کرده است.

• سقف 14 سکه:
•  برای مهریه هایی که در زمان عقد مشخص نشده باشد، سقف 14 سکه تعیین شده است.
• حق ثبت مهریه: 
• برای مهریه های بالای 14 سکه، باید حق ثبت پرداخت شود.

روش های مطالبه مهریه:

 برای مطالبه مهریه دو روش اصلی وجود دارد: 

1. درخواست اجرا از دفتر ثبت ازدواج 2. مراجعه به دادگاه پس از عدم شناسایی اموال توسط اجرای ثبت.

حق طلاق در مقابل مهریه: 

در صورت رضایت زوجین، زن می تواند حق طلاق را در ازای بخشش مهریه دریافت کند.

مهریه، موضوعی حقوقی است که قوانین آن به طور مداوم در حال تغییر و به روزرسانی می باشد.مهریه مهر یا صداق، مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می گردد و مرد ملزم به دادن آن به زن می شود.

مهریه چیست؟

 این پرسشی است که ذهن بسیاری از افراد، به ویژه زوج های جوان، را به خود مشغول می کند. اما فراتر از تعریف ساده، این سوال مطرح می شود که ماهیت واقعی مهریه چیست و چرا در طول تاریخ این سنت پایدار مانده است؟

مهریه مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح، به عنوان هدیه و نشانه ی ازدواج به زن خود می دهد و در عرف نشانه ارج و احترامی است که مرد برای زن قائل می شود و نشان دهنده تعهد شوهر برای تامین زندگی زن می باشد.با توجه به کمبود سهم الارث زن در حقوق ایران، مهر که از جانب مرد به زن داده می شود میتواند این موضوع را پوشش دهد. با توجه به ریاست زوج بر خانواده و حق طلاق داشتن آقا در حقوق مدنی، مهریه می تواند تضمینی برای دوام ازدواج به شمار آید. همچنین در صورت جدایی مهریه میتواند در زندگی خانم تاثیر گذار باشد و مانع از پریشانی و درماندگی وی گردد.قانون مهریه مقررات راجع به مهریه در مواد 1078 تا 1101 (24 ماده) قانون مدنی آمده که همگی از فقه امامیه گرفته شده است. در فقه و قانون مدنی مهر بر سه گونه است که هر یک دارای شرایط و احکامی می باشند، برای شرح هر یک از اقسام مهر و احکام آنها می توان مطالب را زیر 3 عنوان، تعیین مهر در عقد ازدواج، عدم تعیین مهر و اثر انحلال ازدواج در مهر، مورد بررسی قرار داد.
سه گونه مهر در قانون مدنی شامل موارد ذیل می شود:

1. مهرالمسمی:
هر گاه مهر در عقد ازدواج تعیین شده باشد، آن را مهرالمسمی گویند. اصطلاح مهرالمسمی در ماده 1100 قانون مدنی به کار رفته ولی قانون آن را تعریف نکرده است. با وجود این مورد و بررسی مواد مختلف قانون مدنی و با توجه به فقه اسلامی می توان گفت: مهرالمسمی عبارت از مال معینی است که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می شود.2. مهرالمثل:
زمانی که برای زوجه در عقد نکاح، مهریه تعیین نشده باشد، و زوجین بعد از نزدیکی بخواهند مهریه تعیین شود، مهر بر اساس عرف و شرایط زن توسط دادگاه تعیین خواهد شد و به آن مهرالمثل می گویند.3. مهرالمتعه:
مهری که در عقد موقت (صیغه) تعیین میگردد را مهرالمتعه می گویند.

در قوانین قراردادی که زن و مرد راجع به مهر می بندند یک قرارداد تبعی می باشد. این به آن معناست که این قرارداد جنبه مالی دارد و جدا از اصل نکاح اما تابع عقد مزبور است. با این تفاسیر مهریه می بایست دارای شرایط عمومی مورد معامله باشد که شامل موارد ذیل می باشد:مالیت داشتن: مهر می بایست دارای داد و ستد اقتصادی باشد.(ماده 1078 قانون مدنی)
قابل تملک بودن: مهر می بایست قابل تملک به وسیله زن باشد. (ماده 1078 قانون مدنی)
عین معین در مهریه: هر گاه مهر عین معین باشد، باید در زمان عقد وجود داشته باشد. (مستنبط از ماده 361 قانون مدنی) در غیر این صورت مهر باطل و بی اثر است و باید مثل یا قیمت آن به خانم تعلق گیرد.(مستنبط از ماده 1100 ق.م)
مالکیت: مالی که مهر قرار داده می شود باید ملک شوهر باشد. البته ملک غیر را هم با اذن مالک میتوان مهر قرار داد. (ماده 1100 ق.م)
معلوم بودن: مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.(ماده 1079 ق.م) بنابراین نمی توان مقدار نامعلوم از زمین، طلا یا… را که مشخصات آن معلوم نیست مهر قرار داد.
معین بودن: مهر می بایست معین باشد. یعنی نمی توان دو یا چند چیز را به صورت مردد مهر قرار داد. (مستنبط از ماده 190 ق.م)
مشروع: مهریه می بایست منفعت عقلانی مشروع داشته باشد. (مستنبط از مواد 215 و 348 قانون مدنی) بنابراین چیزی را که قانون فروش یا استعمال آن را منع کرده نمی توان به عنوان مهریه قرار داد.
قدرت بر تسلیم: شوهر باید قدرت بر تسلیم مهر داشته باشد وگرنه تعیین مهر درست نخواهد بود. (مستنبط از ماده 348 ق.م) مثلا انگشتری که در دریا غرق شده و دست یافتن به آن ممکن نیست را نمی توان مهر قرار داد.
قانون جدید مهریه 110 سکه (حمایت خانواده)برابر ماده 22 قانون حمایت خانواده 1391، هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت مالی است. چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.قانون جدید مهریه، در حقیقت میزان مهریه را محدود نکرده و فقط ضمانت اجرای مهریه مازاد بر 110 سکه را کاهش داده است. این به آن معناست که تا 110 سکه ضمانت اجرای مدنی و کیفری برای مهر مقرر شده است.ضمانت کیفری مهر مذکور آن است که اگر مرد از پرداخت آن امتناع کند و دادخواست اعسار هم ندهد یا ادعای اعسار او رد شود، برابر ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، به تقاضای زن تا زمان تادیه، حبس می شود. اما نسبت به مازاد بر 110 سکه ظاهرا ضمانت اجرای کیفری وجود ندارد و زوجه فقط می تواند از طریق مدنی و با مراجعه به دادگاه و اثبات ملائت زوج حق خود را استیفا کند.نکته: مقصود قانون حمایت خانواده ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 نسخ و ماده 3 قانون جدید جایگزین ماده 2 قانون پیشین شده است.قانون جدید مهریه ۱۴ سکه قانون جدید مهریه ۱۴ سکه، در خصوص زوجین است که در زمان عقد نکاح، مهر را مشخص نکرده اند و تعیین مهریه به آینده و بعد از عقد نکاح موکول شده است.در این بخشنامه برای چنین زوجینی سقف تعیین مهریه تا 14 سکه بیان شده است. به بیان دیگر، اگر مهریه در زمان عقد مشخص نشده باشد، دفاتر ازدواج با دریافت و جمع آوری اطلاعات مالی مرد در پرداخت مهریه، میزان 14 سکه را به عنوان مهریه مشخص می کنند. تعیین این میزان مهریه و کسب اطلاعات در خصوص توانایی مالی مرد برای حفظ حقوق زوجین و توجه به نیازهای جامعه است.باید در نظر داشت تعیین 14 سکه به این معنی نیست که زوجین نمی توانند بیش از این میزان را تعیین کنند، بنابراین چنانچه در زمان عقد نکاح مهریه تعیین شده باشد مشمول این بخشنامه نمی شود. بر اساس قانون جدید طلاق و مهریه، ابتدا اصول جدیدی در خصوص مطالبه مهریه و سپس بخشنامه ها و دستور العمل های اجرایی مرتبط با آن ارائه گردیده است.در نتیجه تصویب قانون جدید مهریه تعیین ۱۴ سکه با تاکید بر تعادل و عدالت در روابط میان زوجین، تا حدی تغییرات مهمی در حوزه حقوق خانواده ایجاد نموده و باعث بهبود شرایط مهریه و تعهدات مرتبط با آن در جامعه می شود.روش های مطالبه مهریه در قوانین جدیدبرای مطالبه مهریه دو روش اصلی وجود دارد که شامل موارد ذیل می شود:درخواست اجرا از دفتر ثبت ازدواج: برای شروع دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن جاری شده است، مراجعه نمایید.
مراجعه به دادگاه: برای شروع یک دادخواست تنظیم کرده و در آن درخواست صدور اجرائیه و توقیف اموال زوج را مطرح کنید و این دادخواست را به دادگاه خانواده صالح ارسال نمایید.
تعیین پرداخت حق ثبت برای مهریه های بالای 14 سکه میزان پرداخت حق ثبت برای مهریه شامل موارد ذیل می شود:مهریه تا 14 سکه مشمول پرداخت حق ثبت نمی شود.
مهریه های میان 14 تا 100 سکه به میزان چهاردهم
مهریه های بین 100 تا 200 سکه به میزان 2 درصد قیمت
بالای 200 سکه به میزان 15 درصد
نکته مهم: با توجه به تصویب این موضوع در مجلس، برای اجرایی شدن نیاز به طی شدن مراحل بعدی می باشد و در حال حاضر (1403) این حق ثبت برای مهریه اجرا نمی شود.قانون جدید محاسبه مهریه در صورت فوت زوجاگر زوجه بعد از فوت شوهرش برای وصول مهریه خود از ماترک زوج اقدام کند، در این فرض در هر تاریخی زوجه بعد از فوت شوهرش مهریه خود را مطالبه کند، باید شاخص سال فوت زوج بر شاخص سال ازدواج تقسیم و حاصل به دست آمده ضرب در مبلغ مهر گردد. با این تفاسیر تاریخ مطالبه ملاک محاسبه مهریه نخواهد بود.قانون جدید مهریه سال 1403قانون جدیدی در خصوص مهریه در سال ۱۴۰۳ به تصویب نرسیده است و همچنان همان قانون قدیم سال ۱۴۰۱ پابرجاست.شرایط درخواست مهریه سال 1403در قانون جدید، شرایطی برای مطالبه مهریه در نظر گرفته نشده است. تنها شرط لازم جهت مطالبه مهریه وقوع عقد نکاح و تعیین میزان مشخص مهریه در سند رسمی ازدواج است.حق طلاق در ازای مهریهبرخی از خانم ها به دلیل عدم رضایت از زندگی مشترک و به منظور تسریع فرایند طلاق، تصمیم می گیرند که مهریه خود را در ازای حق طلاق ببخشند. در صورتی که در وکالت طلاق، حق طلاق به زوجه در ازای بخشش کل مهریه داده شده باشد در صورت اقدام برای طلاق و استفاده از این حق، زن می بایست کل مهریه خود را در ازای طلاق ببخشد و در صورت عدم اقدام برای طلاق، مهریه پابرجاست.