ترکه چیست؟

ترکه به تمام اموال، دارایی ها و بدهی های باقی مانده از یک فرد متوفی گفته می شود. ارث به سهم هر یک از وراث از این ترکه اطلاق می شود.

فرایند تقسیم ترکه به طور خلاصه:

• تحریر ترکه: شناسایی و ثبت تمامی اموال و بدهی های متوفی.
• پرداخت دیون: پرداخت تمام بدهی های متوفی از جمله مهریه همسر.
• تقسیم ترکه: تقسیم اموال باقی مانده بین وراث بر اساس قوانین ارث.

مراحل قانونی تقسیم ترکه:

• درخواست تحریر ترکه: توسط وراث، طلبکاران یا وصی متوفی.
• مهر و موم ترکه: برای حفظ اموال متوفی تا زمان تقسیم.
• استعلام از نهادهای مختلف: برای جمع آوری اطلاعات دقیق درباره اموال متوفی.
• تقسیم ترکه: به روش هایی مانند افراز، تقسیم به تعدیل یا تقسیم به رد.

نکات مهم:

• نقش وکیل: وکیل می تواند در تمام مراحل تقسیم ترکه به شما کمک کند.
• مدارک مورد نیاز: برای تقسیم ترکه به مدارک مختلفی نیاز است.( در ادامه به آنها خواهیم پرداخت)
• هزینه های تقسیم ترکه: شامل هزینه دادرسی، کارشناسی و حق الوکاله وکیل است.
• مهریه همسر: مهریه همسر متوفی جزو اولین بدهی هایی است که باید پرداخت شود.

اهمیت شروط ضمن عقد:

شروط ضمن عقد می توانند بر نحوه تقسیم ترکه تاثیرگذار باشند. بهتر است قبل از ازدواج، با یک وکیل مشورت کنید تا شروط ضمن عقد مناسبی را تنظیم کنید.

تقسیم ترکه فرآیندی پیچیده و قانونی است. برای انجام صحیح این فرآیند، توصیه می شود از یک وکیل مجرب در این زمینه کمک بگیرید.
گروه حقوقی دادارمنش با داشتن تیم وکلای مجرب، آماده ارائه خدمات حقوقی در زمینه تقسیم ترکه به شما می باشد.
توجه: این متن تنها یک خلاصه از موضوع است و برای اطلاعات دقیق تر، توصیه می شود با یک وکیل مشورت کنید.

محتواهای بلاگ

• ترکه چست و چه تفاوتی با ارث دارد؟
• فرایند تحریر ترکه

هنگامی که فردی فوت می کند، تمام اموال، دارایی ها، مطالبات و بدهی های او به عنوان ترکه یا ماترک شناخته می شود. در این مقاله قصد داریم درباره تفاوت بین ترکه و ارث، تحریر ترکه، استعلام ترکه، نحوه تقسیم ترکه و درخواست مهر موم ترکه صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا بدانیم که مراحل قانونی تقسیم اموال متوفی شامل چه مواردی می شود؟ترکه چیست و چه تفاوتی با ارث دارد؟ترکه و ارث دو مفهوم مهم در حقوق ارثیه هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می شوند. در اینجا توضیحی مختصر درباره هر یک ارائه می دهم و تفاوت های آنها را بیان می کنیم:ترکه
ترکه به تمامی اموال، حقوق و تعهدات مالی که از شخص متوفی باقی می ماند، گفته می شود. ترکه شامل مواردی مانند اموال منقول (مثل خودرو، پول نقد، جواهرات)، اموال غیر منقول (مثل زمین، ساختمان، آپارتمان)، حقوق مالی (مثل سهام، حق الاختراع) و بدهی ها و تعهدات مالی متوفی می شود.به عبارت دیگر، ترکه مجموعه ای از دارایی ها و بدهی هایی است که از شخص متوفی باقی می ماند و باید بین وراث تقسیم شود.ارث
ارث به سهم یا بخشی از ترکه گفته می شود که به هر یک از وراث تعلق می گیرد. ارث پس از تصفیه بدهی ها و تعهدات متوفی و انجام تشریفات قانونی، بین وراث طبق قوانین و مقررات شرعی و قانونی تقسیم می شود.بنابراین ترکه به تمامی اموال و بدهی های متوفی اشاره دارد. اما ارث به سهم یا بخشی از ترکه اشاره دارد که به هر یک از وراث تعلق می گیرد. ترکه شامل دارایی ها و بدهی ها است اما ارث تنها شامل سهم وراث از دارایی ها (پس از کسر بدهی ها) می شود.ترکه به محض فوت شخص تشکیل می شود. درحالی که ارث پس از تصفیه ترکه و تقسیم آن بین وراث به وجود می آید. ضمن اینکه ترکه نیاز به تصفیه و تعیین تکلیف قانونی دارد. ولی ارث پس از تصفیه ترکه و انجام مراحل قانونی به وراث تعلق می گیرد.بعضی مواد قانونی مربوط به تقسیم و تحریر ترکه
قانون امور حسبی در ایران، چارچوب قانونی مشخصی را برای تقسیم ترکه پس از فوت فرد فراهم می کند. بر اساس این قانون، پس از پرداخت هزینه های کفن و دفن، بدهی ها و اجرای وصایا، اموال باقیمانده بین وراث تقسیم می شود.ماده 325 قانون امور حسبی تصریح می کند که هر یک از ورثه پس از تقسیم، مالک مستقل سهم خود می شوند و حق دخل و تصرف در آن را دارند، بدون اینکه حقی بر حصه دیگران داشته باشند.همچنین، ماده 206 این قانون به تحریر ترکه اشاره دارد که شامل تعیین حجم اموال، دارایی ها، مطالبات و بدهی های متوفی است و توسط شورای حل اختلاف انجام می شود. این فرآیندها اطمینان می دهند که تقسیم اموال به صورت عادلانه و مطابق با قوانین موجود صورت گیرد. در نهایت، این قوانین به حفظ حقوق وراث و جلوگیری از اختلافات احتمالی کمک می کنند.فرآیند تصفیه و تقسیم ترکه و ارث
فرآیند تحریر، تصفیه و تقسیم ترکه و ارث، مراحل قانونی است که پس از فوت شخصی برای تعیین دارایی ها و بدهی های باقی مانده از او و کسر بدهی ها از ترکه و سپس تقسیم اموال بین وراث انجام می شود. برای تقسیم ترکه و ارث بین وراث باید مراحل زیر طی شود:تحریر ترکه: این مرحله شامل شناسایی، ارزیابی و ثبت تمام اموال و بدهی های متوفی است. تحریر ترکه معمولا توسط شورای حل اختلاف انجام می شود و هدف آن ایجاد یک تصویر دقیق از وضعیت مالی متوفی است.پرداخت دیون: قبل از تقسیم ترکه، باید طی مرحله تصفیه ترکه تمام بدهی های متوفی پرداخت شود. بدهی های متوفی شامل مهریه همسر، بدهی های بانکی، بدهی های مالیاتی و سایر بدهی های قانونی است.تقسیم ترکه: پس از پرداخت دیون، ترکه بین وراث تقسیم می شود. روش تقسیم ترکه می تواند بر اساس توافق وراث یا حکم دادگاه باشد.این فرآیند می تواند توسط وراث یا نماینده قانونی آن ها، وصی متوفی، یا امین فرد غایب یا محجوری که در میان وراث وجود دارد، انجام شود. در صورت وجود اختلاف بین وراث یا نیاز به تعیین دقیق دارایی ها، ممکن است لازم باشد که این فرآیند توسط دادگاه انجام شود.چه کسانی و چه مواقعی می توانند درخواست تحریر ترکه کنند؟
تحریر ترکه برای اطمینان از صحت و شفافیت در تقسیم ترکه بین وراث و پرداخت بدهی های متوفی انجام می شود. تحریر ترکه می تواند به درخواست وراث، طلبکاران یا سایر ذینفعان صورت گیرد. این فرآیند تحریر در شرایط خاصی الزامی می شود، از جمله:وجود اختلاف بین وراث: در صورتی که بین وراث در خصوص میزان و نوع اموال متوفی اختلاف وجود داشته باشد، تحریر ترکه الزامی است.درخواست طلبکاران: طلبکاران متوفی می توانند برای اطمینان از پرداخت بدهی ها و تعیین میزان دقیق اموال متوفی، درخواست تحریر ترکه کنند.حضور وصی: در صورتی که متوفی وصیتی کرده و وصی تعیین کرده باشد، وصی می تواند برای شفاف سازی و اجرای وصیت، درخواست تحریر ترکه بدهد.تشخیص بدهی ها و تعهدات: برای تعیین و تصفیه بدهی ها و تعهدات متوفی، تحریر ترکه انجام می شود تا حقوق طلبکاران به درستی رعایت شود.این فرآیند به حفظ حقوق قانونی تمامی ذینفعان و اجرای صحیح وصیت متوفی کمک می کند. اما براساس آنچه گفته شد تنها افرادی مشخص می توانند درخواست تحریر ماترک را ارائه کنند. این افراد عبارتند از:وراث: هر یک از وراث متوفی می توانند برای شفاف سازی میزان و نوع اموال متوفی، درخواست تحریر ترکه بدهند.
طلبکاران: طلبکارانی که از متوفی طلب دارند، می توانند برای اطمینان از پرداخت بدهی های خود، درخواست تحریر ترکه کنند.
وصی: وصی تعیین شده توسط متوفی می تواند برای اجرای وصیت و شفاف سازی اموال، درخواست تحریر ترکه بدهد.
نماینده قانونی: نماینده قانونی وراث یا طلبکاران می تواند به نمایندگی از آنان درخواست تحریر ترکه بدهد.
قیم: در صورتی که بین وراث محجور باشد قیم باید به محض انتصاب خود درخواست تحریر ترکه نماید.
همانطور که گفته شد، این فرآیند در مواردی خاص از جمله وجود وراث محجور یا غایب یا در صورتی که متوفی تابعیت کشور خارجی داشته باشد، الزامی است.فرآیند تحریر ترکهابتدا درخواست تحریر ترکه به صورت کتبی به مرجع قضایی ارائه می شود. این درخواست شامل دلایل و مدارک لازم برای دادخواست تحریر ترکه است.مرجع قضایی برای تحریر ترکه مطابق ماده 210 قانون امور حسبی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می دهد که ورثه یا نماینده قانونی آنها، بستانکاران و مدیونین به متوفی و کسان دیگری که حقی بر ترکه دارند در ساعت و روز معین برای تحریر ترکه حاضر شوند علاوه بر آگهی برای هریک از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی و موصی له اگر معین باشند برای حضور در وقت مقرر ابلاغیه می فرستد.پس از بررسی درخواست صورت گرفته، اموال منقول با تعیین بهای آن، تعیین اوصاف و وزن و عیار نقره و طلا آلات، مبلغ و نوع نقدینه در نزد بانکها، سهام و نوع و بهاء آن و اموال غیرمنقول با ذکر مشخصات آن صورت برداری و فهرست می شود.همچنین در صورت لزوم استعلام نیز اخذ می گردد. پس از تحریر ترکه، صورت جلسه ای تنظیم می شود که شامل جزئیات اموال تحریر شده، وضعیت آنها و ارزش گذاری است.مطالبات و بدهی متوفی که به موجب احکام یا اسناد رسمی یا دفاتر مربوط به متوفی یا اقرار مدیونین و ورثه مسلم است در صورت ترکه نوشته می شود.مهر و موم ترکه چیست؟
مهر و موم ترکه یکی از مراحل قانونی مهم در فرآیند تصفیه ترکه است که برای حفظ و نگهداری اموال متوفی و جلوگیری از سوءاستفاده یا تضییع آنها انجام می شود.این مرحله به ویژه در شرایطی که احتمال وقوع اختلاف یا دستبرد به اموال متوفی وجود دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.درخواست مهر و موم: هر یک از وراث، طلبکاران متوفی یا افرادی که به نحوی نفعی در ترکه دارند، می توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند. این درخواست باید کتبی و همراه با دلایل و مدارک لازم باشد.اجرای مهر و موم: اجرای مهر و موم توسط نماینده دادستان و مامور کلانتری انجام می شود. در این مرحله، تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی شناسایی، فهرست برداری و مهر و موم می شود.تنظیم صورت جلسه: پس از مهر و موم، صورت جلسه ای تنظیم می شود که شامل جزئیات اموال مهر و موم شده، وضعیت آنها و تاریخ و محل مهر و موم است. این صورت جلسه به مرجع قضایی مربوطه ارائه می شود.مهر و موم ترکه به منظور جلوگیری از دستبرد، تخریب یا سوءاستفاده از اموال متوفی تا زمان تعیین تکلیف نهایی، کاهش احتمال بروز اختلافات بین وراث و سایر افراد ذینفع از طریق ایجاد شفافیت و نظم در مدیریت ترکه و اطمینان از این که اموال متوفی به درستی حفظ شده و حقوق وراث و طلبکاران تامین می شود، صورت می گیرد.پس از انجام تمامی مراحل قانونی تصفیه ترکه، از جمله پرداخت بدهی ها و تعیین سهم وراث، مهر موم به درخواست ذینفع رفع خواهد شد. در این مرحله، اموال مهر و موم شده باز شده و به وراث تحویل داده می شود.استعلام تحریر ترکه
استعلام در تحریر ترکه یکی از مراحل مهم و ضروری است که به منظور جمع آوری اطلاعات دقیق و کامل در مورد اموال و دارایی های متوفی انجام می شود.این فرآیند به ذینفعان کمک می کند تا از وجود و وضعیت اموال متوفی مطلع شوند و بتوانند تصمیم گیری های لازم را در خصوص تصفیه ترکه و تقسیم آن بین وراث انجام دهند. در زیر، نحوه استعلام در تحریر ترکه توضیح داده شده است.استعلام از نهادهای مختلف: این نهادها شامل اداره ثبت اسناد و املاک، بانک ها و موسسات مالی، بورس و بازار سرمایه، سازمان ثبت احوال، اداره ثبت شرکت ها و بیمه می باشد
جمع آوری اطلاعات: پس از دریافت پاسخ استعلام ها، تمامی اطلاعات جمع آوری شده و در پرونده تحریر ترکه ثبت می شود. این اطلاعات شامل جزئیات اموال، بدهی ها، حقوق مالی و وضعیت دارایی های متوفی است.
تنظیم صورت جلسه تحریر ترکه: پس از جمع آوری اطلاعات، صورت جلسه ای تنظیم می شود که شامل جزئیات کامل اموال و دارایی های متوفی، بدهی ها و سایر تعهدات مالی است.
تحریر ترکه اموال بدون سند
تحریر ترکه اموال بدون سند مانند سایر اموال متوفی که دارای سند رسمی است، می باشد. در صورتی که وراث برای اموال متوفی سند رسمی نداشته باشند، بر اساس مدارکی که ورثه و ذینفعان ارائه می دهند، اموال فاقد سند رسمی نیز در صورتجلسه تحریر ترکه قید می گردد.همچنین مستندات غیر رسمی مانند دفاتر حساب، یادداشت های شخصی متوفی و سایر مدارک معتبر می توانند به شناسایی و فهرست برداری از اموال کمک کنند.ضمن اینکه کارشناس می تواند از منابع مختلف مانند همسایگان، آشنایان، شرکای تجاری و سایر افرادی که با متوفی در ارتباط بوده اند، اطلاعات جمع آوری کند.نحوه تقسیم ترکه بعد از تحریر ترکه
بعد از تحریر ترکه و پرداخت دیون یا بدهی های متوفی، نوبت به تقسیم ترکه بین وراث می رسد. مالکیت ورثه در ترکه، مالکیت مشاعی است. این بدین معناست که هر یک از وراث به نسبت سهم الارث خود، در کل ترکه سهم دارند.در مالکیت ملک مشاعی، هیچ یک از شرکا بدون رضایت سایر شرکا نمی توانند اقدام به تصرف ملک مشاع کنند. بنابراین، تقسیم ترکه بین وراث امری ضروری است. روش های تقسیم ترکه عبارتند از:افراز
افراز به معنای تقسیم اموال به نحوی است که تمامی قطعات دارای ارزش یکسان باشند. این روش برای تقسیم اموالی که به صورت مشاع هستند و تمامی قطعات آن ها قیمت یکسانی دارند، استفاده می شود.همچنین در عرف ثبتی، افراز ملک یک عملیات ثبتی برای تقسیم زمین مشاعی است. در صورت صدور سند مالکیت برای وراث، هر یک به نسبت سهم الارثشان دارای سهم مشاعی از ملک هستند. برای صدور سند مالکیت مفروزی (شش دانگ) برای هر یک از وراث، می توانند درخواست افراز ملک را بدهند.تقسیم به تعدیل
تقسیم به تعدیل روشی است که در آن اموال با در نظر گرفتن قیمت آن ها تقسیم می شوند. در این روش، مالی که ارزش بیشتری دارد به وراثی که سهم الارث بیشتری دارد داده می شود و مالی که ارزش کمتری دارد به وراثی که سهم الارث کمتری دارد، تعلق می گیرد. هدف این روش، ایجاد تعادل در ارزش اموال است.تقسیم به رد
تقسیم به رد مشابه تقسیم به تعدیل است با این تفاوت که ممکن است برای برقراری تعادل و تناسب، یکی از وراث بخشی از قیمت مالی که به او داده شده را به وراث دیگر بپردازد. این روش نیز با در نظر گرفتن قیمت اموال انجام می شود تا هر وراث به تناسب سهم الارث خود، اموالی با ارزش معادل دریافت کند.دستور فروش
در شرایطی که ترکه میان وراث قابل تقسیم نباشد و وراث نیز در این خصوص به توافق نرسند، به درخواست هر یک از وراث، دادگاه دستور فروش اجباری را صادر می کند. مبلغ حاصل از فروش، به نسبت سهم الارث بین وراث تقسیم می شود.نکته مهم در تقسیم ترکه پرداخت مهریه همسر متوفی است. مهریه همسر متوفی نیز جزء دیون متوفی محسوب می شود و باید قبل از تقسیم ترکه پرداخت شود؛ مگر اینکه همسر مهریه خود را ببخشد.باید اضافه کرد که تقسیم املاک و اموال غیرمنقول مانند زمین و ساختمان، به دلیل پیچیدگی های خاص خود، نیازمند بررسی دقیق و کارشناسی است. در برخی موارد، ممکن است تقسیم فیزیکی ملک امکان پذیر نباشد و نیاز به فروش ملک و تقسیم وجه حاصل باشد.مدارک مورد نیاز برای دادخواست تقسیم ترکه
برای تنظیم دادخواست تقسیم ترکه، مجموعه ای از مدارک مورد نیاز است که باید به دقت آماده و ارائه شوند. تمام این مدارک باید اصل یا رونوشت مصدق و به روز باشند و هرگونه تغییر در آن ها باید به دادگاه اطلاع داده شود. این مدارک عبارتند از:گواهی فوت متوفی که از ثبت احوال اخذ می شود.
گواهی حصر وراثت که نشان می دهد چه کسانی به عنوان وارث قانونی متوفی شناخته می شوند.
شناسنامه و کارت ملی وراث
صورت جلسه تحریر ترکه اگر قبلا تحریر ترکه انجام شده باشد.
اسناد مالکیت اموال متوفی مانند سند ملک، سند خودرو، اسناد بانکی و …
وصیت نامه (در صورت وجود)
رسید یا اسنادی که نشان دهنده پرداخت دیون متوفی باشد.
توجه داشته باشید که این لیست جامع نیست و ممکن است بسته به شرایط پرونده، مدارک دیگری نیز مورد نیاز باشد.نقش شورای حل اختلاف
مطابق قانون شورای های حل اختلاف، تحریر ترکه و مهر موم ترکه در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد. ولیکن تقسیم ترکه در صلاحیت دادگاه است.همچنین شورای حل اختلاف در مواردی که اختلاف بین وراث در تقسیم ترکه وجود دارد، می تواند به حل اختلاف و ایجاد صلح و سازش بین ورثه اقدام نمایند و در صورت حصول توافق بین وراث اقدام به صدور رای به نام “گزارش اصلاحی” نمایند.در گزارش اصلاحی تقسیم ترکه مطابق توافق ورثه صورت می گیرد. گزارش اصلاحی همانند سایر آرای مراجع قضایی معتبر و بین وراث لازم الاتباع می باشد.هزینه های تقسیم ترکه
مطابق نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قضاییه درخواست تقسیم ترکه به دلالت ماده 375 قانون امور حسبی دعوای غیر مالی است و هزینه دادرسی آن براساس هزینه رسیدگی به امور حسبی دریافت می شود هزینه دادرسی دعاوی امور حسبی 50000 ریال می باشد.البته هزینه برابر اصل اوراق ،
تقسیم ترکه فرآیندی پیچیده و طولانی است که نیازمند دانش حقوقی و تجربه است. .سخن پایانی: نکات مهم در مورد ترکهاگر متوفی وصیت نامه ای تنظیم کرده باشد، باید به آن عمل شود. همچنین اگر یکی از وراث غایب مفقودالاثر باشد، باید برای او قیم تعیین شود. سهم الارث هر یک از وراث بر اساس قوانین ارث و نسبتی که با متوفی دارند تعیین می شود.همچنین وراث باید در مدت زمان قانونی برای درخواست تقسیم ترکه اقدام کنند.