نگاهی به چگونگی حمایت قانون کپی رایت از تولیدات فرهنگی
در رابطه با مدت حمایت از محصولات تولید شده فرهنگی ، باید میان حقوق مادی و اخلاقی دارنده کپی رایت قائل به تفکیک شد. حقوق اخلاقی پدید آورنده محدود به زمان نیست و همواره مورد حمایت قانون قرار می گیرد. حتی پس از مرگ صاحب اثر، اگر کسی به حقوق اخلاقی او تعرض نماید، ضمانت اجرا خواهد داشت. اما قاعده کلی طبق طرح اصلاحیه ماده 12 قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان ( مصوبه مجلس شورای سلامی در مورخ 13/04/1389 و تایید شورای نگهبان ) مقرر گردید که حقوق مادی پدید آورنده در طول حیات او معتبر است و بعد از مرگ هم به مدت 50 سال متعلق به وراث یا شخصی است که این حقوق به موجب وصیت به او منتقل شده است. اگر پدیدآورنده وراثی نداشت و حقوق خود را از طریق وصیت نیز به کسی واگذار نکرده بود، برای همان مدت ( 50 سال ) ، کلیه حقوق مادی متعلق به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و پس از آن هر کسی می تواند از آن متمتع گردد.
مطابق اصول کلی در فقه اسلامی، اموال فردی که وارث ندارد باید در اختیار حاکم اسلامی قرار گیرد، که در این رابطه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جانشین حاکم اسلامی است. در پیش نویس قانون مالکیت ادبی و هنری مدت حمایت از آثار، 50 سال پس از مرگ پدیدآورنده تعیین شده است.
به موجب بند 1 ماده 7 کنوانسیون برن و همچنین موافقت نامه تریپس(TRIPS Agreement, 1995)و کنوانسیون جهانی حق مولف(World Intellectual Property convention, 1976) ، مدت حمایت، 50 سال پس از مرگ پدید آورنده اثر است. آشکار است که بین قانون رایج در ایران و قراردادهای بین المللی فوق، در زمینه مدت اعمال حمایت تفاوت وجود دارد. اما در پیش نویس قانون مالکیت ادبی و هنری دقیقا مدت ذکر شده در کنوانسیون برن آمده است و قانون کپی رایت آمریکا نه تنها حداقل لازم را رعایت می کند بلکه مواعد طولانی تری را برای حمایت در نظر گرفته است. کنوانسیون رم (Rome Convention,1961) حداقل حمایت را 20 سال از تاریخی که اثر در آن ضبط شده یا برنامه اجرایی و نمایشی در آن به وقوع پیوسته یا برنامه رادیویی و تلویزیونی پخش شده، شناسایی کرده است. در حالی که معاهده حق مولف ژنو حداقل دوره حمایت را در مورد آثار صوتی 50 سال می شناسد و معاهده اجرا کنندگان و آوا نگاشت ها(WPPT) حمایت از حقوق اجراء کنندگان آثار را حتی پس از مرگ آنان تامین می کند.
*برگرفته از مقاله : بررسی تاثیرات نقض قوانین بین المللی کپی رایت محصولات فرهنگی و هنری در ادامه فعالیت های تهیه کنندگان بخش خصوصی نوشته نوید دهقانی
محل انتشار: ماهنامه علمی-تخصصی مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی، دوره: 2، شماره: 14