ساختار و تشکیلات دیوان عدالت اداری

ساختار و تشکیلات دیوان عدالت اداری

طبق قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ، ساختار و تشکیلات دیوان عدالت اداری به عنوان مرجعی که مرکز اصلی آن در تهران است متشکل از بخش های زیر است :

1.شعب بدوی

2.شعب تجدیدنظر

3.هیات عمومی

4.هیات اختصاصی

لازم به ذکر است که برای دسترسی آسان تر مردم به خدمات دیوان عدالت اداری ، دفتر دیوان عدالت اداری در مراکز استان ها تشکیل شده که وظیفه آن ها بیشتر ثبت درخواست ها و دادخواست های معترضان و شاکیان است .

شعبه بدوی

وقتی وقتی اختلاف حقوقی یا شکایتی در مرجع قضایی مطرح می شود ، تصمیمی که قاضی پس از رسیدگی به اختلاف با شکایت می گیرد رای نامیده می شود . اگر چه تعداد زیادی از افرادی که دانش حقوقی ندارند به راحتی نمی توانند محتوای یک رای را درک نمایند اما تمامی این افراد این موضوع که رای همان تصمیم قاضی درباره پرونده مورد رسیدگی است را درک می کنند که این تصمیم و رای نهایتا به صورت دادنامه به آن ها ابلاغ می گردد . به دادگاهیکه دعوا و شکایت نخست در آنجا مطرح می شود و مورد رسیدگی قرار می گیرد و نهایتا رای صادر می گردد ، دادگاه بدوی می گویند .

دادگاه تجدیدنظر

زمانی که پرونده حقوقی یا کیفری در مراجع قضائی رسیدگی می شود ، این رسیدگی صرفا با صدور رای در همان دادگاهی که ابتدا به آن رسیدگی در آن آغاز می شود به طور کلی به پایان نمی رسد و در اکثر موارد راه برای اعتراض شخصی که رای علیه او صادر شده است ، باز است ؛ بنابراین در بسیار ی از موارد امکان اعتراض ، رسیدگی و صدور رای در مراجع دیگر از جمله دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور نیز وجود دارد . تمام آرائی که صادر می شوند قابلیت تجدیدنظر خواهی دارند و دادگاهی که رای تجدیدنظر صادر می کند دادگاه تجدیدنظر نام دارد .

هیات عمومی

به موجب بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 ، اعتراض نسبت به مقررات و آئین نامه های دولتی ، در صورتی که خلاف قوانین یا شرع یا یا خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده آن تصویب شده باشند ، توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد رسیدگی قرار می گیرد. در درخواست ابطال مصوبات ، ذینفع بودن درخواست کننده و پرداخت هزینه دادرسی شرط نمی باشد و برطبق لفظ به کار رفته در صدر اصل 170 قانون اساسی ، هر کس می تواند ابطال مصوبات خلاف قوانین یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده را درخواست نماید . هیات عمومی دیوان در صورتی که اعتراض را وارد بداند تمام یا قسمتی از مصوبه را ابطال می نماید . طبق ماده 8 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری ، هیات عمومی دیوان با شرکت حداقل دو سوم قضات دیوان به ریاست رئیس دیوان و یا معاون قضایی وی تشکیل می گردد و ملاک در صدور رای ، نظر اکثریت اعضای حاضر است . رای هیات عمومی برای شعب دیوان و مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است و استنکاف از اجرای آرای هیات عمومی مستوجب مجازات است .

هیات تخصصی

اموری که بر طبق قانون در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری است ، ابتدا به هیات های تخصصی مرکب از حداقل 15 نفر از قضات دیوان که در دسته ای از دعاوی قابل طرح دردیوان از تخصص برخوردارند ، ارجاع می شود . در صورتی که نظر اکثریت مطلق هیات تخصصی بر قبول شکایت و ابطال مصوبه باشد ، پرونده به همراه نظریه هیات جهت اتخاذ تصمیم به هیات عمومی ارسال می گردد . اما در صورتی که نظر سه پچهارم اعضای هیات تخصصی بر رد شکایت باشد ، رای به رد شکایت صادر می کند . این رای ظرف 20 روز از تاریخ صدور ، از سوی رئیس دیوان یا 10 نفر از قضات قابل اعتراض است . در صورت اعتراض و یا در صورتی که نظر اکثریت کمتر از سه چهارم اعضا بر رد شکایت باشد ، پرونده به همراه نظریه هیات تخصصی در هیات عمومی مطرخ و اتخاذ تصمیم می شود .