خیار غبن

غبن در لغت به معنای فریفتن و گول زدن آمده است و در اصلاح حقوقی به معنای بهم خوردن تعادل ارزش اقتصادی عوضین است. طبق ماده ۴۱۶ قانون مدنی؛ هریک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن می تواند معامله را فسخ کند.مبنای غبن قاعده لاضرر است.خیار غبن در اقسام مبیع اعم از عین معین و کلی در معین و کلی جریان دارد.طبق ماده ۴۱۷ قانون مدنی؛ غبن درصورتی فاحش است که عرفا قابل مسامحه نباشد.اگر مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادله بوده باشد طبق ماده ۴۱۸ قانون مدنی؛ خیار فسخ نخواهد داشت. در اثبات علم مغبون، شرایط حاکم بر قرارداد و تخصص و حرفه مغبون نقش اساسی دارد،مانند آنکه در خرید طلا و جواهرات، مغبون خود زرگر باشد که در این صورت ظاهر بر آگاهی زرگر از قیمت واقعی است.(امامی،۱۳۸۳)

طبق ماده ۴۲۰ قانون مدنی؛ خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است.ناآگاهی از وجود خیار و فوریت آن؛ در حکم جهل به غبن است لیکن اثبات جهل به قانون،با مغبون است.(کاتوزیان،۱۳۸۷) و طبق ماده ۴۲۱ از قانون مدنی اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمی شود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت راضی گردد. مبنای ماده فوق بر این است که اصولا هر حقی پس از ایجاد جز به اراده صاحب حق یا بوسیله حکم قانون از بین نمی رود.

منابع :۱- امامی،حسن، حقوق مدنی، جلد اول،چاپ بیستم و چهارم،انتشارات اسلامیه،۱۳۸۳.

۲- کاتوزیان،ناصر،قواعد عمومی قراردادها،جلد پنجم،چاپ پنجم،شرکت سهامی انتشار،۱۳۸۷.

عبدالحکیم دیدار عضو مرکز وکلا استان گلستان-

حوزه قضایی گرگان.کارشناسی ارشد حقوق خصوصی.