سینمای چین،آژدهای تولید ،بخش ۱

سینمای چین ، اژدهای تولید . بخش 1 

خلاصه تحقیق از نظر نویسنده :

نظام تولید فیلم در چین در سالیان متمادی دستخوش تغییرات زیادی شده است، اما دارای شاخص های متمایزی است که آن را از سایر نظامات در سایر نقاط جهان متمایز می سازد. از نظر نویسنده نظامات تولید سینمای چین ، به سه دوره ی 1.نظام تولید مائو، 2.نظام تولید میانه ، 3. نظام تولید در عصر شرقی –غربی تقسیم می شود.

1.نظام تولید مائو:

سینما در خدمت سیاست کومنیستی دولت وقت مائو بود و از نگاه او بدیهی است که فرهنگ باید در خدمت سیاست باشد. از این رو گسترش تولیدات سینمایی و افزایش واحد های سیار پخش فیلم و حضور آنها در دورترین روستا های چین ،سونامی تولید سینمایی کمونیستی را به وجودآورد.در این دوره ارزش های کارگری و حذف طبقات فئودالی ،نبرد با اشغاگران ژاپنی وبعدها، نبرد با امپریالیست غربی ، تاکیید بر ارزش های شرقی و نفی انگاره های فرهنگی غرب پایه های گرفتن مجوز تولید بود.در این سال ها هر فیلمی که خارج از چهارچوب این ارزش گذاری تولید می شد، ترد شده و سازندگان آن در بهترین حالت خانه نشین ویا فراری می شدند و در بدترین حالت دادگاهی ،زندانی و از کار محروم می شدند.

2.نظام تولید میانه:

بعد از مائو و کم رنگ شدن ارزش های شرقی،شاهد ترکیبی از سینمای تجاری شرقی و ارزش های سرگرمی غربی هستیم که محور اصلی این حرکت،سرگرمی و تمرکز بر هنرهای رزمی شرقی است . نقطه عطف این حرکت سینمای هنر های رزمی چین-هنگ کنگ بود که در اوج خود در دهه ی 60 و 70 میلادی مرزهای آمریکا را در نرودید و عملا سینمای رزمی شرقی را به دنیا معرفی کرد.نظام تولید در این سالها بیشتر بر محوریت تولید محتوای هنر رزمی -شرقی بود که الهام گرفته از اساطیر و فلسفه شرق بود.

این حرکت از دو جنبه مهم بود ،تولید فیلم های شرقی – رزمی ، خطری را متوجه کمونیست نمی کرد، و نقدی بر آن نداشت ، و از جنبه تجاری، تولید فیلم های در این سبک با اقبال عمومی مواجه می شد و فروش خوبی داشت ،چهره های چون جکی چان که در هنگ کنگ فیلم می ساخت و بروس لی که در آمریکا فعالیت داشت ،نمادهای این سینما بودند ، هرچند خواستگاه آنها آمریکا و هنگ کنگ تحت نفوظ غرب و فرهنگ آن بود. با این وجود سازندگان آنها سعی داشتند خطوط قرمز نانوشته ی سیاست تولید شرق کمونیستی را رعایت کنند.و فیلمی ساخته نشود که به نوعی در تضاد آشکار با چین باشد.

3.نظام تولید تا حدودی باز(شرقی غربی)

درنظم تولید سینمای شرق با محوریت چین، و بعد هنگ کنگ تحت کنترل چین ،که حرکتی در سال های اخیربوده ، باز هم شاهد ادامه حرکت میانه به شکل تغییر یافته ای هستیم .در حقیقت این مرحله شکل تکوین یافته ی مرحله دوم است .در این نظام تولید شاهد ترکیبی از سینمای تجاری شرقی و ارزش های نیمه غربی –شرقی هستیم.

نظام فرهنگی که نشاط گرفته از پایه های سیاسی است، چینی که نه کمونیست است و نه لیبرالیسم ،آمیخته ای از هر دو است.ارزش های شرقی درآمیخته با روال روزمره ی غربی و لیبرالیسم و انگار های سود بیشتر و تولید بیشتر در بازار.از این رو سینما گران در تولیدات خود بر روی مرز ارزش های سیاسی جامعه حرکت می کنند و سعی دارند خطوط قرمز دولت مرکزی را رعایت کنند.از جمله حفظ وحدت ملی ، دوری از فعال کردن گسل های قومی،نژادی،مذهبی و... و البته دوری هر چه تمام از نقد دولت مرکزی.با رعایت خطوط قرمز دولت مرکزی هم تمام قد از سینمای تجاری و بسط آن در جهت کسب سود و افزایش نفوذ فرهنگی پشتیبانی می کند.از این جهت ، سینمای چین با افزایش چشم گیر تولیدات ،مخصوصا، ساخته های فانتزی ، سرگرم کننده و رزمی – اکشن ، تبدیل به اژدهای شرقی شده که در حال بلعیدن صنعت سینمای جهان است.آمار حکایت از رشد فزاینده تولیدات ،افزایش سالن های سینما، افزایش فروش فیلم و سریال به سایر کشورها دارد. این تازه آغاز ماجرای اژدهای شرق است.

1.سرآغاز

فیلم های سینمایی در سال 1896 به چین معرفی شدند. آن فیلم ها توسط غرفه داران که نمایش دهنده های فیلم های خارجی در بنادری مانند شانگهای و هنگ کنگ بودند،به جامعه ی چینی معرفی شدند. چین یکی از اولین کشورهایی بود که در معرض رسانه فیلم قرار گرفت، زیرا لوئیس لومیر یک سال پس از اختراع دوربین فیلمبرداری، فیلمبردار خود را به شانگهای فرستاد.پخش اولین فیلم ضبط شده ی متحرک در روز 11آگوست سال 1896 در شانگهای انجام شد. اولین فیلم چینی ضبط شده از اپرای پکن، کوه دینگ جوون،نام داشت که در نوامبر 1905 در پکن ساخته شد. در دهه ی بعد، شرکت های تولید فیلم عمدتا متعلق به خارجی ها بودند، و صنعت فیلم داخلی در شانگهای، که یک مرکز رو به رشد بود و بزرگترین شهر در شرق دورمحسوب می شد، متمرکز شده بود. فیلم های کوتاه ملودرام و کمدی ساخت چین در سال 1913 شروع شد. همچنین در سال 1913، اولین فیلمنامه مستقل چینی، تحت عنوان زوج مشکل دار، توسط ژنگ ژنگچیو و ژانگ شی چوان در شانگهای فیلمبرداری شد. سپس ژانگ شی چوان اولین شرکت تولید فیلم چینی را در سال 1916 تاسیس کرد. اولین فیلم بلند ، یان رویشنگ نام داشت که در سال 1921 اکران شد، که یک فیلم مستندی درباره قتل یک زن شانگهای بود، اگرچه این فیلم آنقدر در سطح پایینی بود که از نظر تجاری موفق نبود. تولید فیلم چینی به طور قابل توجهی در دهه 1920 توسعه یافت. در طول دهه 1920، تکنسین های فیلم از ایالات متحده، تکنسین های چینی را در شانگهای آموزش دادند، و نفوذ آمریکا در دو دهه بعد همچنان در آنجا محسوس بود. از آنجایی که صنعت فیلم سازی هنوز در مراحل اولیه توسعه خود بود، اکثر فیلم های صامت چینی در این زمان فقط فیلم های کمیک یا فیلم های کوتاه اپرا بودند چون این دوره، دوره ای از فیلم سازی تجربی بود، و فرآیند های آموزش از جنبه فنی سینما بسیار کم بود. در طول دهه ی 1920 و 1930، فیلمسازی در چین عمدتا توسط استودیوهای فیلمسازی انجام می شد و فیلمسازی در مقیاس نسبتا کوچک وکمی وجود داشت.اکثر سینماهای مهم در چین قراردادها یی داشتند که آنها را ملزم به نمایش انحصاری فیلم های هالیوود می کرد، بنابراین تا اواخر دهه 1920، فیلم های هالیوودی 90 درصد از زمان نمایش را در سینماهای چین به خود اختصاص داده بودند. پس از آزمون و خطاهای فراوان،

چین توانست از ارزش های سنتی خود الهام بگیرد و شروع به تولید فیلم های رزمی کرد که اولین آنها، فیلم سوزاندن معبد نیلوفر سرخ (1928) بود.

این فیلم در باکس آفیس بسیار موفق بود، وتولید شرکت فیلم سازی استار موشن پیکچرز مینگزینگ بود که بعدا 18 قسمت دنباله دار این فیلم توسط همین شرکت ساخته شد ، و خود آغازی برای فیلم های هنرهای رزمی معتبر چین بود. این شرکت فیلم سازی از سال 1922 تا سال 1937در شانگهای فعالیت داشت که در سال 1937 به خاطر شروع جنگ دوم چین وژاپن برای همیشه تعطیل شد( جنگ دوم چین و ژاپن به درگیری های نظامی بین دو کشور جمهوری چین و امپراتوری ژاپن بین ۷ ژوئیه ۱۹۳۷ تا ۹ سپتامبر ۱۹۴۵ گفته می شود).

بعد از شرکت استار موشن پیکچرز شرکت ها ی دیگری به تقلید از کار آنها شروع به فعالیت کردند که از جمله ی آنها می توان به شرکت استدیوی قهرمان سرخ یو لین ،اشاره کرد،شرکت فیلمسازی که در حال حاضر هم وجود دارد.این دوره ، 1922 تا 1937 ، دوره ای بود که برخی از شرکت های تولید فیلم مهم برای اولین بار به وجود آمدند، به ویژه مینگزینگ و کمپانی تیانی برادران شاو.

شرکت فیلمسازی مینگزینگ ، که توسط ژنگ ژنگ کیو (نویسنده فیلم نامه) و ژانگ شی چوان(کارگردان) در سال 1922 تاسیس شد، در ابتدا بر روی فیلم های کوتاه کمیک، از جمله قدیمی ترین فیلم کاملاچینی برجا مانده ، تخت عنوان عشق کارگر (فیلم صامت محصول سال 1922 به مدت 20 دقیقه و 10 ثانیه) تمرکز داشت.با این وجود این جریان فیلم سازی به سمت تولید فیلم های بلند و درام های خانوادگی شیفت پیدا کرد،همانند فیلم یتمی که پدربزرگ را نجات می دهد محصول سال 1923. در همین حال، شرکت فیلم سازی تیانی مدل تولید فیلم خود را به سمت درام های فولکلور تغییر داد و به بازارهای خارجی نیز وارد شد. فیلم آنها تحت عنوان مارسفیدمحصول 1926، نام داشت که نمونه ی بارز موفقیت آنها در جوامع چینی جنوب شرقی آسیا به حساب می آمد.

2.شروع تولید فیلم های ناطق

در سال 1931، اولین فیلم صدا دار چینی دختر گل قرمزی آوازه خوان ((Sing-Song Girl Red Peony نام داشت که محصول همکاری بین شرکت فیلم سازی مینگزینگو فناوری صدای بکار رفته از شرکت فرانسوی پته فغغ ( Pathé Frères) بود.اما این فناوری به شکل ضبط صدا بر روی یک دیست مجزا بود که هنگام پخش فیلم به صورت هماهنگ با صحنه ها پخش می شد. در کشور چین، اولین فیلم ناطق صدادار که صدا قسمتی از خود فیلم بوده است ،فیلم بهار بر روی صحنه محصول شرکت تیانی و فیلم آسمان صاف بعد از طوفان محصول مشترک دو شرکت فیلم سازی استدیوی چین بزرگ و استدیوی جینان بود است. فیلم های موزیکال، مانند آهنگ در نیمه شب(1937) و فرشتگان خیابان (1937)، با بازی ژو ژوان،به یکی از محبوب ترین ژانرهای فیلم در چین تبدیل شدند. پس از حمله هوایی ژاپن به شانگهای در سال 1932، اهمیت فیلم های خبری افزایش یافت. این بمباران همچنین بخش قابل توجهی از صنعت فیلم چین را نابود کرد و منجر به از دست رفتن بسیاری از فیلم های اولیه چینی شد.

3.جنبش چپ

اولین فیلم های چینی مهم در دهه 1930 با ظهور جنبش "پیشرو" یا "چپ" تولید شدند، مانند کرم های ابریشم بهاری به کارگردانی چنگ بوگائو (1933)، الهه وو به کارگردانی یونگ گانگ(1934)، و فیلم جاده باشکوه به کارگردانی سن یو (کارگردان طرفدار جنبش چپ درچین)، که همچنین به نام جاده بزرگ (1934) هم مشهور می باشد. این فیلم ها به دلیل تاکیدشان بر مبارزه طبقاتی و تهدیدهای خارجی (یعنی تهاجم ژاپن)، و همچنین تمرکزشان بر مردم عادی مورد توجه قرار گرفتند، مانند خانواده ای از کشاورزان ابریشم که در فیلم کرم های ابریشم بهاری به تصویر کشیده شده اند، و یا داستان یک فاحشه که در فیلم «الهه» روایت می شد. تا حدی به دلیل موفقیت این نوع فیلم ها، در این دوران پس از 1930، این دوران را به عنوان اولین "دوره طلایی" سینمای چین یاد می کنند. جنبش سینمایی چپ اغلب حول محور فیلم سازی شانگهای که تحت تاثیر غرب بود، حرکت می کرد،شانگهای جایی بود که فیلمسازان دست و پا زدن های طبقه پایین در شهری پرجمعیت را به تصویر می کشیدند.

سه شرکت تولید فیلم های سینمایی که در اوایل 1930 تا اواسط این دهه بر بازار تسلط داشتند عبارتن بودند از: شرکت تازه تاسیس لیان هو(چین متحد)،و شرکت های قدیمی تر و بزرگتر مینگزینگ و تیانی.بودند در بین این سه شرکت مهم فیلم سازی، شرکت های مینگزینگ و لیان هو به حرکت چپ متمایل بودند در حالیکه شرکت فیلم سازی تیانی خیلی به ارزشهای اجتماعی چپ کم توجهی می کرد. این دوران طلایی همچنین باعث معرفی اولین ستاره های بزرگ سینمای چین شد، بازیگرانی چون: هو دی، روان لینگیو، لی لیلی، چن یانیان، ژو ژوان، ژائو دان و جین یان . از دیگر فیلم های مهم این دوره می توان به عشق و وظیفه (1931)، اسباب بازی های کوچک (1933)، زنان جدید (1934)، آواز ماهیگیران (1934)، غارت هلو و آلو (1934)، چهارراه (1937)، و فرشته ی خیابان (1937) اشاره کرد. در طول دهه 1930، ناسیونالیست ها و کمونیست ها برای کسب قدرت و کنترل بر استودیوهای اصلی فیلم سازی مبارزه می کردند. تاثیر تلاش های آنها را می توان در فیلم هایی که استودیوها در این دوره تولید کردند مشاهده کرد.

4.اشغال ژاپن و جنگ جهانی دوم

حمله ژاپن به چین در سال 1937، به ویژه نبرد شانگهای، به این دوره طلایی در سینمای چین پایان داد. همه شرکت های تولید فیلم به جز شرکت فیلم سازی شین هوا (چین جدید) واحد های خود را تعطیل کردند. تعداد زیادی از فیلمسازان کار خود را رها ساختند تا به جنگ و مقاومت بپیوندند، و بسیاری از آنها به مناطق داخلی تحت کنترل ملی گرایان رفتند تا به استودیوی فیلمسازی ناسیونالیستی سنترال موشن پیکچر یا استودیوی فیلم سینمایی چین بپیوندند. تعداد کمتری به یانان یا هنگ کنگ رفتند.

صنعت فیلم شانگهای، اگرچه به شدت محدود شده بود، اما متوقف نشد، بنابراین حرکت فیلم سازی به دوره موسوم به «جزیره انفرادی» (همچنین به عنوان «جزیره تنها» یا «جزیره یتیم» شناخته می شود) تبدیل شد.به طوری که با امتیازات خارجی که به شانگهای داده بودند به عنوان یک «جزیره» در "دریای" سرزمین های تحت اشغال ژاپن در حوزه فیلمسازی عمل می کرد. در این دوره بود که هنرمندان و کارگردانانی که در شهر باقی مانده بودند، مجبور بودند بر روی مرز باریکی بین وفادار ماندن به عقاید چپ و ناسیونالیستی خود و فشارهای ژاپنی حرکت کنند.

فیلم هو مولان با کارگردانی بو وانچانگ که با نام مولان به ارتش ملحق می شود (1939) هم مشهور است ، داستان یک دهقان جوان چینی بود که علیه تهاجم خارجی می جنگد، نمونه خوبی از ادامه تولید فیلم شانگهای در میانه جنگ در سال 1939 بود. این دوره زمانی پایان یافت که ژاپن در 7 دسامبر 1941 علیه متحدان غربی اعلام جنگ کرد. این جزیره تنها در تولید فیلم سرانجام در دریای اشغال ژاپن غرق شد.از آن زمان به بعد با توجه به اینکه صنعت فیلم سازی شانگهای کاملا در کنترل ژاپن بود، فیلم هایی برای ترویج مفهوم حوزه ی رفاه مشترک آسیایی شرقی بزرگ ساخته شدند(درجهت تبلیغات امپراطوری ژاپن و بسط نفوذآن) که از این فیلم ها می توان به فیلم ابدیت (تولید شده در زمان اشغال چین توسط ژاپن) محصول سال 1943 اشاره کرد. در طول دهه های 1930 و 1940، هم دولت ناسیونالیست چین و هم مقامات اشغالگر ژاپن، واحدهای پخش فیلم سیاری خود را برای نمایش فیلم های تبلیغاتی به مناطق تحت کنترل خود می فرستادند.

در سپتامبر 1938 در استان یانان چین ،ارتش چینی موسوم به ارتش مسیر هشتم که طرفدار کمونیست بود،اولین گروه فیلم سازی خود را تاسیس کرد. در سال 1943، کمونیست ها اولین فیلم مبارزاتی خود را به نام نانیوان منتشر کردند که هدف آن بهبود روابط بین ارتش کمونیستی و مردم محلی در منطقه یانان بود که در آن فیلم کمپینی برای رفع مایحتاج ارتش کمونیستی نشان داده می شد. پس از تسلیم بی قید و شرط ژاپن در اوت 1945، ارتش سرخ شوروی به کمونیست های چینی کمک کرد تا تاسیسات فیلم سازی ژاپن در منچوری، موسوم به انجمن فیلم مانچوکوئو یا همان مان- ای را در اختیار بگیرند.

مان- ای دارای تجهیزات یشرفته تولید فیلم بود. استودیوی فیلم سازی استعماری سابق ژاپن به هگانگ منتقل شد، و در آنجا استودیو فیلم سازی شمال شرقی، اولین استودیوی فیلم سازی با ظرفیت کامل برای حزب کمونیست چین تاسیس شد.

آقای یوان موژی به عنوان کارگردان در آنجا فعالیت می کرد و خانم چن بوئر (بازیگر و نویسنده چپ )دبیر و نماینده حزب در آن بود. بعد ها آن دو با هم ازدواج کردند.شرکت تولید فیلم در آنجا استودیوی نورث ایسترن فیلم نامیده شد که در اوایل سال 1947 شروع به کار کرد و تمرکز خود را برتولید فیلم های خبری و مستند و همچنین برخی از فیلم های داستانی، و تولید فیلم های آموزشی برای کودکان و ساخت انیمیشن گذاشت.بعد از تسلیم ژاپن، در مرحله بعدی جنگ داخلی چین رخ داد ، فیلم سازانی که در استودیو فیلم یانان و استودیوی نورث ایسترن فیلم آموزش دیده بودند، تمام نبردهای مهمی را که منجر به شکست کمونیست ها از ناسیونالیست ها شده بود را بصورت فیلم مستند ثبت کردند