جوانگرایی و مقابله با پیرسالاری

جوانگرایی و مقابله با پیرسالاری (Elderocracy)

امیررضا انصاری

در دنیای علوم انسانی، برای انتقال معناها و پیام ها می توان به سادگی مفهوم سازی کرد. مفاهیم عمدتا برای رفتارها، کنش ها، انتخاب ها، علائق و رویه هایی که جدید هستند ولی مرتبا تکرار می گردندساخته می شوند.
شاید یکی از موضوعات مهم برای مفهوم سازی که قدمت زیادی هم دارد، حکومت ها و نظام های سیاسی باشد. از یونان باستان تا کنون برای اداره امور و حکمرانی با توجه به تجارب ملت های مختلف، مفاهیم گوناگونی ساخته شده است مانند: دموکراسی، تئوکراسی، تیرانی، آریستوکراسی، الیگارشی، اوتوکراسی، مونارکی و …
و این روزها با دیدن اتفاقاتی که در گوشه کنار جهان رخ می دهد خصوصا جوان تر شدن نسل دولت مداران و مدیران ارشد در برخی کشورها و بالعکس پیر ماندن و حتی مسن تر شدن بدنه تصمیم گیران و زمام داران و دولت مردان برخی دیگر، به فکرم رسید که شاید بهتر است مفهوم دیگری نیز برای این نوع دومی ساخته شود؛ شکل حکمرانی که دایره تصمیم گیری و مدیریت کلان را روز به روز تنگ و تنگ تر می کند و به سختی آن را محدود به ریش سفیدان و کهنسال ها می کند.
البته نه این که جوانان اصلا مجالی برای عرض اندام نداشته باشند، شماری از آن ها مخصوصا ژن های خوب و نزدیکان و خویشاوندان — گاهی هم چند نفری بر حسب شانس و تصادف، می توانند خود را به دایره تنگ مدیریت کلان برسانند. اما در مجموع در چنین سیستم هایی، کم ترین اعتماد به نیروهای جوان می شود و صندلی ها به سختی توسط مسن ترهای شیفته خدمت رها می شود. بی گمان استفاده از انسان های با تجربه خصوصا در مناصب مشاوره ای امری مطلوب است و می توان از این طریق ضریب خطا را کاهش داد، اما هیچ پیشرفتی بدون حضور فکرهای تازه و جوان به دست نخواهد آمد.
با این اوصاف، من مفهوم جدیدی را پیشنهاد می کنم که بایستی از آن در کنار دیگر مفاهیم برای معرفی برخی نظام های سیاسی، دولت ها و اداره امور کلان استفاده کرد:
پیرسالاری و ویژگی های الدروکراسی:
۱. سخت به محافظه کاری گرایش دارد
۲. تغییر را به سختی می پذیرد
۳. گردش نخبگان در آن رسما تعطیل است
۴. عمدتا پس از بازنشستگی نخبه(اگر رخ دهد)، کماکان امکان تداوم پست های جدید برایش وجود دارد
۵. انگیزه برای تلاش و پیشرفت در میان جوانان به طوری جدی کاهش می یابد
۶. به جوان ها عمدتا نه به عنوان فرصت بلکه خطر نگاه می شود و ویژگی های دیگری که می توان برای چنین وضعیتی بر شمرد.
در مجموع الدروکراسی اگر برای مدت طولانی تداوم یابد، رکود و سکون در جامعه حاکم خواهد شد و در عمل سیر قهقرایی در پیش خواهد گرفت.
الدروکرات ها بهتر است برای بقای خودشان هم که شده از فرصت دادن به فکرها و نیروهای جوان و باانگیزه نهراسند، به جوانان اعتماد کنند و مثلا در کابینه شان را به روی آن ها باز کنند، البته منظورم کابینه دولت است…