تاب آوری و شخصیت کودکان

تاب آوری به معنای شکست نخوردن نیست، بلکه به معنای این است که اوضاع گاهی خوب نیست اما باید بتوانی خود را جمع و جور کنی و دوباره سعی کنی تا موفق شوی

تاب آوری نیازمند تجربیات موفق و حمایت عاطفی فراوان است.والدین به عنوان اولین و مهم ترین الگوهای رفتاری برای کودکان، تاثیر زیادی بر شکل گیری شخصیت آن ها دارند. شیوه های فرزندپروری، از جمله محبت و توجه به نیازهای عاطفی کودک، می تواند به ایجاد احساس اعتماد و امنیت در کودک کمک کند و توانایی و تاب آوری کودک را تحت تاثیر داشته باشد.

محیط خانه و تعاملات اجتماعی کودک با دیگران، از جمله همسالان و معلمان، نیز بر شخصیت و تاب آوری کودک تاثیرگذار است. کیفیت ارتباطات اولیه با مراقبان و خانواده، می تواند به شکل گیری احساسات مثبت یا منفی در کودک کمک کند

برخورد مودبانه با فرزندان، اگر چه کم سن باشد نقش مهمی در رشد شخصیت و احترام فرزندان دارد. متاسفانه بسیاری از پدران و مادران از این نکته غافل هستند و به خصوص در کلام، رعایت ادب را نسبت به فرزندان خود نمی کنند و این موضوه د راغلب موارد تاب آوری کودکان را به چالش میکشد

شخصیت خوب به یکپارچگی، مسئولیتپذیری و احساس اساسی درست و نادرست کودک اشاره دارد.

 والدین و مراقبان میتوانند با تشویق کودکان به مراقبت و نشان دادن اینکه اعمال و رفتار افراد بر اطرافیانشان تاثیر میگذارد، به شکل گیری شخصیت کودک کمک کنند.

کودکان تاب آور نیاز دارند که توانایی ها و موفقیت های خود را تقویت و تشویق شوند. والدین باید فرصت هایی را برای موفقیت کودک فراهم کنند و او را تشویق کنند تا به خود و توانایی هایش ایمان داشته باشد.

 عوامل ژنتیکی و تیپ شخصیت کودک تیپ شخصیتی کودکان و خصوصا صفات انعطاف پذیر و محافظه کار در تاب آوری نقش زیادی دارند.

هنر به عنوان یک ابزار قدرتمند، تاثیر عمیقی بر تاب آوری کودکان دارد. 

فعالیت های هنری مانند نقاشی، موسیقی و تئاتر به کودکان کمک می کند تا احساسات خود را بیان کنند و با چالش ها مقابله کنند. این فعالیت ها نه تنها خلاقیت را پرورش می دهند، بلکه اعتماد به نفس و مهارت های اجتماعی را نیز تقویت می کنند. از طریق هنر، کودکان می توانند مهارت های حل مسئله و تفکر انتقادی را یاد بگیرند، که این امر به آن ها کمک می کند تا در مواجهه با مشکلات زندگی resilient یا مقاوم تر شوند. در نتیجه، هنر به عنوان یک منبع حمایتی و تسهیل کننده در رشد عاطفی و روانی کودکان عمل می کند.

بازی و فعالیت های بدنی نقش مهمی در افزایش تاب آوری کودکان دارند

. این فعالیت ها به کودکان کمک می کنند تا مهارت های اجتماعی، هیجانی و شناختی خود را توسعه دهند. همچنین، ورزش و بازی به کودکان کمک می کند تا استرس و اضطراب خود را کاهش داده و سلامت جسمی و روانی خود را بهبود بخشند. در نتیجه، کودکانی که در معرض فعالیت های بدنی قرار می گیرند، قادر به مقابله بهتر با چالش ها و شرایط دشوار زندگی هستند.

 کودکان انعطاف پذیر معمولا تحمل زیادی در تحمل ابهام دارند و در سوی مقابل، کودکان محافظه کار از تجربه های جدید فراری اند.

 این تیپهای شخصیتی تاحدودی ژنتیکی هستند. در مجموع، شخصیت قوی و ارزشهای اخلاقی مبنایی برای تاب آوری کودکان در برابر مشکلات است. والدین با تشویق به مسئولیت پذیری و نشان دادن تاثیر رفتارها میتوانند به شکل گیری این ارزشها کمک کنند.

 همچنین تیپ شخصیتی کودکان که تا حدی ژنتیکی است، در تاب آوری آنها نقش دارد.

تشویق به استقلال در کودکان نقش مهمی در تقویت تاب آوری آن ها دارد. با دادن فرصت های مناسب برای تصمیم گیری و حل مسئله، کودکان یاد می گیرند که با چالش ها روبرو شوند و از اشتباهات خود بیاموزند. این فرآیند به آن ها اعتماد به نفس می دهد و احساس کنترل بر زندگی شان را تقویت می کند. والدین و مربیان می توانند با حمایت و هدایت، فضای امنی برای تجربه های مستقل فراهم کنند. به این ترتیب، کودکان نه تنها مهارت های زندگی را فرا می گیرند بلکه توانایی مقابله با مشکلات آینده را نیز به دست می آورند.

شخصیت کودکان تحت تاثیر عوامل متعددی شکل می گیرد و این فرآیند در سال های ابتدایی زندگی آغاز می شود.

 در اینجا به بررسی عوامل کلیدی و مراحل شکل گیری شخصیت کودکان می پردازیم.

عوامل موثر در شکل گیری شخصیت کودک

سن و مراحل رشد: شخصیت کودک در سال های اولیه زندگی، به ویژه در سنین ۳ تا ۶ سالگی، به شدت شکل می گیرد. در این دوره، کودکان به طور فعال ارزش ها و رفتارهای اجتماعی را از والدین و محیط اطراف خود یاد می گیرند

نقش والدین: والدین به عنوان اولین و مهم ترین الگوهای رفتاری برای کودکان، تاثیر زیادی بر شکل گیری شخصیت آن ها دارند. شیوه های فرزندپروری، از جمله محبت و توجه به نیازهای عاطفی کودک، می تواند به ایجاد احساس اعتماد و امنیت در کودک کمک کند

محیط اجتماعی: محیط خانه و تعاملات اجتماعی کودک با دیگران، از جمله همسالان و معلمان، نیز بر شخصیت او تاثیرگذار است. کیفیت ارتباطات اولیه با مراقبان و خانواده، می تواند به شکل گیری احساسات مثبت یا منفی در کودک کمک کند

عوامل ژنتیکی: ویژگی های ژنتیکی نیز نقش مهمی در شخصیت کودک دارند. برخی از کودکان به طور طبیعی دارای خلق و خوی خاصی هستند که می تواند بر رفتار و تعاملات اجتماعی آن ها تاثیر بگذارد

مراحل شکل گیری شخصیت

سال های اولیه (۰-۳ سال): در این دوره، شخصیت کودک تحت تاثیر تعاملات اولیه با والدین و مراقبان قرار می گیرد. احساس امنیت و اعتماد به نفس در این سال ها پایه گذاری می شود.

سنین پیش دبستانی (۳-۶ سال): این دوره بهترین زمان برای القای ارزش ها و مهارت های اجتماعی است. کودک در این سن به شدت تحت تاثیر رفتارهای والدین و محیط قرار دارد و می تواند ویژگی های شخصیتی مثبت را یاد بگیرد

سنین بالاتر (۶ سال به بعد): شخصیت کودک تا سنین نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه می یابد و تغییرات قابل توجهی در این دوره ممکن است رخ دهد. والدین و معلمان همچنان نقش کلیدی در شکل گیری شخصیت کودک دارند

شخصیت و تاب آوری کودکان نتیجه تعامل پیچیده ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و اجتماعی است که در سال های ابتدایی زندگی شکل می گیرد و در طول زمان ادامه می یابد.

.

پژوهشگران و علاقه مندان به تاب آوری کودکان میتوانند به کتابهای زیر هم مراجعه نمایند. نکته پایانی اینکه کتاب تاب آوری کودکان با رترجمه طیبه طیبه سرلک و کتاب تاب آوری، منابع و گفتمان نیز با ویراستاری ایشان و ترجمه دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری توسط انتشارات ورجاوند منتشر شده است .