نقش تکالیف درسی در ارزشیابی کیفی-توصیفی
ارزشیابی کیفی-توصیفی که سالهاست جایگزین ارزشیابی سنتی در سیستم آموزش و پرورش کشور در مقطع ابتدایی شده است و ارزشیابی در تمام پایه های دوره ابتدایی از اول تا ششم از ارزشیابی سنتی و کمی تبدیل شده است به ارزشیابی کیفی-توصیفی و بنابراین با توجه به اهداف ارزشیابی کیفی-توصیفی باید ابزار و روش های ارزشیابی را هم تغییر داد و یکی از این ابزار هم که باید با اهداف ارزشیابی کیفی-توصیفی همسو باشد، تکالیف درسی است.
هدف از انجام ارزشیابی کیفی-توصیفی به جای ارزشیابی سنتی این است که دانش آموزان از اضطراب بی مورد رها شوند و همچنین علاقه به یادگیری در آن ها افزایش یابد و در آن ها نگرش مطلوب و مثبتی نسبت به مدرسه ایجاد شود.
از اهداف دیگر ارزشیابی کیفی-توصیفی امکان خودسنجی و همسال سنجی است که پیش تر متاسفانه کمتر به این موضوع توجه می شد. دانش آموزان با خودسنجی و خودارزیابی می توانند به صورت مستقل و با تلاش و کوشش پیشرفت نمایند و با همسال سنجی نیز می توانند با همکاری و مشورت یکدیگر موجبات پیشرفت هم را فراهم نمایند.
هدف دیگر از ارزشیابی کیفی-توصیفی، امکان افزایش مشارکت والدین در امر یاددهی و یادگیری نیز وجود دارد و می توان از والدسنجی نیز در این امر بهره برد.
اما هدفی که ما در این نوشتار دنبال می کنیم این است که در ارزشیابی کیفی-توصیفی تنها ابزار ارزشیابی ما آزمون های مداد کاغذی نیستند بلکه صرفا بخش کوچکی از ارزشیابی ما به آزمون های مدادکاغذی اختصاص دارد و بخش اعظمی از آن آزمون های عملکردی و تکالیف متنوع کلاسی هستند که به تکالیف و انواع آن و نقش و اهمیت آن می پردازیم.
تکالیف درسی علاوه بر اینکه یکی از ابزار ارزشیابی هستند، در یادگیری و تثبیت آن نیز نقش مهم و برجسته ای دارند و بسیار ضروری هستند به شرطی که به درستی و متناسب با اهداف آموزشی صورت بگیرند. یادگیری به عواملی همچون تمرین و تکرار، انگیزه، علاقه و ... دارد که تکالیف درسی می توانند این عوامل را در یادگیرنده به وجود آورند.
تکالیف درسی انواع مختلفی دارند که هرکدام از آن ها بخشی از عوامل و شرایط یادگیری و تثبیت آن را فراهم می آورند و بنابراین باید تکالیف درسی را به صورت متنوع و با توجه به شرایط استفاده نمود تا بتوانند بیشترین بازدهی را داشته باشند و منجر به ایجاد یادگیری و تثبیت آن و همچنین منجر به رسیدن به اهداف ارزشیابی کیفی-توصیفی گردند.
تکالیف تمرینی: تکالیفی هستند که موجب تمرین و تکرار و همچنین تثبیت یادگیری می شوند و یادگیری دانش آموز را عینی تر می نمایند.
یک نمونه برای تکالیف تمرینی : دانش آموز باهوشم، در جاهای خالی عددهای مناسب قرار بده.
تکالیف آماده سازی: این نوع تکالیف، دانش آموزان را برای مطالب درسی که در روزهای آینده یاد گرفت آماده می سازد و از دانش آموزان خواسته می شود تا با مطالعه مطالب درسی و غیر درسی در یک موضوع خاص برای یادگیری آن موضوع آماده شوند.
تکالیف بسطی-امتدادی: این نوع تکالیف دانش آموز را به فراسوی فعالیت های کلاسی سوق می دهد و موجبات یاگیری و ایده پردازی دانش آموزان در موقعیت های جدید را فراهم می نماید.
یک نمونه برای تکالیف بسطی- امتدادی: فرزندم، به کمک بزرگ ترها سوره هایی از قرآن کریم را که به نام یکی از پیامبران هستند را پیدا کن.
تکالیف خلاقیتی: تکالیفی هستند که خلاقیت و تخیل کودک را به کار می گیرند و تقویت می نمایند و دانش آموز می آموزد که در موقعیت های مختلف با ذهن باز و خلاقیت بتواند برخورد نماید.
یک نمونه از تکالیف خلاقیتی: دانش آموز عزیزم، تصور کن توپی داری که هرموقع آن را شوت می کنی به شهر یا کشور دیگری می رود و برمی گردد. دوست داری این توپ بعد از شوت کردن به کجا برود؟