نقدی بر کتاب درک رسانه ها نوشته مارشال مک لوهان

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

منظور از سواد رسانه ای تجهیز کردن مخاطبان رسانه ها به توانایی و مهارت های تحلیل نقد و ارزشیابی محتوایی رسانه هاست تا بتوانند تشخیص دهند که همانند رژیم تغذیه ، به چه صورت و طریق می توان رژیم رسانه ای را رعایت کرد. تاریخچه پیدایش سواد رسانه ای به سال ١٩٦٥ باز می گردد. «مارشال مک لوهان » اولین نظریه پرداز و پژوهشگری بود که در کتاب خود با عنوان درک رسانه توسعه ابعاد وجودی انسان ، این واژه را به کار برده است؛ هر چند که نوشته های مک لوهان را سراشار از ایجاز و مفاهیم می دانند ؛ به نظر مک لوهان , مهمترین اثر رسانه ها این است که بر عادات، درک و تفکر ما اثر می گذارند. مفهوم نسبت های حسی به تعادل حواس ما اشاره می کند. مردم ابتدایی بر تمام پنج حس خود تاکید داشتند (بویایی، لامسه، شنوایی، بینایی و چشایی) اما فناوری و بویژه وجود رسانه ها موجب شده است که افراد یک حس را بیشتر از سایر حواس مورد تاکید قرار دهند چاپ بر تفکر ما اثر داشت اما تلویزیون در مقایسه با آن بر حواس بیشتری تاکید می کند. تلویزیون رسانه ای بصری، سمعی و لامسه ای ، می کنار قلی روی صورت قبیل توصیف می شود. تلویزیون ما را بار دیگر به صورت قبیله در خواهد آورد. ما از دولت های مجزا فاصله میگیریم و به یک دهکده جهانی تبدیل می شویم . در واقع فناوری های نوین ارتباطی در جهان ایده موسوم به دهکده جهانی را تحقق می بخشند و مردم هم اینک در جهانی زندگی می کنند که از هر لحاظ تحت دیده تیزبین یکدیگر قرار دارند. چه بسا اصطلاح آکواریوم جهانی و یا جهان شیشه ای زاییده همین تصویر باشد. به تعبیر مک لوهان، در پرتو وسایل الکترونیک چهره کار و زندگی اجتماعی دگرگون می شود، جوامع و ملت ها به هم نزدیک میشوند و در نهایت دهکده ای به پهنای کره زمین پدید می آید که او آن را در اصطلاح دهکده جهانی می نامد ؛ بنابراین،مک لوهان معتقد بود زمانی که دهکده جهانی تحقق می یابد انسان ها باید به سواد جدیدی به نام سواد رسانه ای تجهیز شوند . از لحاظ نظری نیز افراد با سواد رسانه ای در برابر اطلاعات رسانه ای آسیب پذیری کمتری دارند زیرا پیام هایی را که به منظور تاثیرگذاری بر آنها طراحی و ارسال می شود در سطوح مختلف - مورد شناسایی قرار میدهند با آگاهی یافتن نسبت به چگونگی ایجاد اطلاعات از طریق رسانه ها و بویژه اینترنت حتی کودکان نیز قادر خواهند بود که در دنیای شان خودمختاری بیشتری داشته باشند. علاوه بر این معلمان و استادانی که مهارت های سواد رسانه ای را کسب میکنند میتوانند به اشاعه دهندگان اطلاعاتی تاثیر گذار تبدیل شوند و فاصله میان برنامه های آموزشی و برنامه های اجتماعی را از میان بردارند؛ و در نهایت به صورت مصرف کنندگان و مخاطبانی منتقد و تیزبین تر درآیند.