تاب آوری شناختی رسانه ای مخاطبان خاکستری در مواجهه با دستکاری های شناختی رسانه های اجتماعی

تاب آوری رسانه ای شناختی یک مفهوم پیچیده و نوظهور در حوزه مطالعات رسانه ای است که به توانایی افراد در سازگاری با اطلاعات پیچیده و اغلب گمراه کننده در محیط های رسانه ای نوین اشاره دارد. این مفهوم بر درک، پردازش و مقابله با حجم عظیمی از اطلاعات، اخبار و روایت هایی که افراد هر روزه در معرض آنها قرار دارند، تمرکز دارد. در عصر فراگیری همه جانبه اطلاعات امروزی، افراد با سیل بی پایانی از محتوا از منابع مختلف بمباران می شوند. این اطلاعات می تواند شامل اخبار، نظرات، تبلیغات، اطلاعات نادرست و حتی محتوای دستکاری شده یا گمراه کننده باشد. تاب آوری رسانه ای شناختی به توانایی افراد در مدیریت این فضای اطلاعاتی پیچیده، ارزیابی انتقادی محتوا و حفظ سلامت روان و شناختی در مواجهه با آن اشاره دارد.

این مفهوم بین رشته ای از زمینه های مختلف از جمله روانشناسی، علوم شناختی، ارتباطات و مطالعات رسانه ای نشات می گیرد. محققان در این زمینه تلاش می کنند درک کنند چگونه افراد اطلاعات رسانه ای را پردازش می کنند، چگونه بین واقعیت و اطلاعات غلط تمایز قائل می شوند و چگونه می توانند در برابر تاثیرات منفی بمباران رسانه ای مداوم تاب آور باشند.

تاب آوری رسانه ای شناختی یک مفهوم پیچیده و چندوجهی است که درک ما را از تعامل بین افراد و محیط رسانه ای اطرافشان شکل می دهد. این مفهوم نه تنها بر توانایی افراد در مدیریت حجم عظیمی از اطلاعات تمرکز دارد، بلکه بر تعامل پیچیده بین فرایندهای شناختی، اجتماعی و فرهنگی نیز تاکید می کند.

در هسته تاب آوری رسانه ای شناختی، درک انتقادی قرار دارد. این بدان معناست که افراد دارای تاب آوری رسانه ای شناختی بالا می توانند اطلاعات را به صورت انتقادی ارزیابی کنند، منابع را بررسی کنند، سوگیری ها را تشخیص دهند و بین واقعیت و اطلاعات غلط یا دستکاری شده تمایز قائل شوند. آنها می توانند اطلاعات را در زمینه گسترده تری قرار دهند، روایت های مختلف را در نظر بگیرند و به درک عمیق تری از موضوعات دست یابند.علاوه بر این، تاب آوری رسانه ای شناختی شامل انعطاف پذیری شناختی نیز می شود. این بدان معناست که افراد می توانند با اطلاعات متناقض یا چالش برانگیز سازگار شوند، دیدگاه های خود را با توجه به شواهد جدید سازگار کنند و در مواجهه با اطلاعات جدید یا غیرمنتظره، تفکر منعطف داشته باشند. آنها می توانند از چارچوب های شناختی خود فراتر روند، افق های خود را گسترش دهند و در برابر اطلاعات جدید باز باشند.

به عنوان مثال، یک مطالعه منتشر شده در سال 2020 توسط وانگ و همکاران، تاب آوری رسانه ای شناختی را در میان بزرگسالان جوان در چین بررسی کرد. آنها دریافتند که تاب آوری رسانه ای شناختی با توانایی افراد در تفکر انتقادی، تشخیص اطلاعات غلط و مقاومت در برابر تاثیرات منفی رسانه های اجتماعی مرتبط است. همچنین، آنها پیشنهاد کردند که آموزش مهارت های تفکر انتقادی می تواند به افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی کمک کند.[1]

علاوه بر این، یک مقاله منتشر شده در سال 2022 توسط گرینبرگ و همکاران، مفهوم تاب آوری رسانه ای شناختی را در عصر اطلاعات کاوش کرد. آنها استدلال کردند که تاب آوری رسانه ای شناختی شامل توانایی درک پیچیدگی های اطلاعات رسانه ای، تشخیص سوگیری ها و دستکاری ها، و حفظ یک دیدگاه متعادل و منطقی در مواجهه با طوفان اطلاعات است. آنها همچنین بر اهمیت آموزش رسانه ای برای کمک به افراد در توسعه این مهارت های تاب آوری تاکید کردند.[2]

در مطالعه دیگری که در سال 2021 توسط لیو و همکاران انجام شد، تاب آوری رسانه ای شناختی میان نوجوانان در دوران همه گیری کووید-19 بررسی شد. آنها دریافتند که تاب آوری رسانه ای شناختی با توانایی نوجوانان در مدیریت اطلاعات متناقض در مورد همه گیری، ارزیابی انتقادی منابع خبری و سازگاری با اطلاعات جدید و چالش برانگیز مرتبط است. همچنین، آنها پیشنهاد کردند که آموزش مهارت های تفکر انتقادی و سواد رسانه ای می تواند به افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی در میان نوجوانان کمک کند.علاوه بر ابعاد شناختی، تاب آوری رسانه ای شناختی همچنین شامل جنبه های اجتماعی و فرهنگی نیز می شود. این مفهوم بر اهمیت درک زمینه اجتماعی و فرهنگی که اطلاعات در آن مصرف می شود، تاکید دارد. افراد دارای تاب آوری رسانه ای شناختی بالا می توانند تاثیرات اجتماعی و فرهنگی اطلاعات را درک کنند، تاثیرات آن را بر جوامع و گروه های مختلف ارزیابی کنند و درک کنند که چگونه اطلاعات می تواند بر باورها، ارزش ها و رفتارها تاثیر بگذارد.[3]در این مقاله یک بررسی گسترده از ادبیات موجود در مورد تاب آوری رسانه ای شناختی ارائه شده است. نویسندگان حجم عظیمی از مطالعات را بررسی کرده اند تا روندهای تحقیقاتی، یافته ها و شکاف های تحقیقاتی را شناسایی کنند. آنها دریافتند که تحقیقات فعلی بر ابعاد شناختی تاب آوری رسانه ای تمرکز دارد، از جمله توانایی تفکر انتقادی، تشخیص اطلاعات غلط و انعطاف پذیری شناختی. همچنین، آنها بر اهمیت فزاینده تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات، جایی که افراد با حجم بی سابقه ای از اطلاعات مواجه هستند، تاکید می کنند. این مقاله بینش ارزشمندی در مورد وضعیت فعلی تحقیقات و مسیرهای آینده آن ارائه می دهد.

در مقاله ای با عنوان «تاب آوری رسانه ای شناختی: یک چارچوب مفهومی» نوشته کارولین مک کالوم و کارولین بیرد که در مجله "Media Psychology" منتشر شده است، یک چارچوب مفهومی جامع برای درک تاب آوری رسانه ای شناختی ارائه شده است. نویسندگان استدلال می کنند که تاب آوری رسانه ای شناختی شامل توانایی افراد در مدیریت حجم عظیمی از اطلاعات، ارزیابی انتقادی محتوا و حفظ سلامت روان در محیط رسانه ای پیچیده امروز است. آنها عوامل مختلفی را که بر تاب آوری رسانه ای شناختی تاثیر می گذارد، بررسی می کنند، از جمله مهارت های تفکر انتقادی، سواد رسانه ای، هوش هیجانی و عوامل اجتماعی-فرهنگی. همچنین، آنها یک مدل را پیشنهاد می کنند که نشان می دهد چگونه این عوامل با یکدیگر تعامل دارند و تاب آوری رسانه ای شناختی را شکل می دهند. این مقاله همچنین یک پایه نظری قوی برای تحقیقات آینده در این زمینه ارائه می دهد.[4]

مقاله «توسعه تاب آوری رسانه ای شناختی در جوانان: یک مطالعه مداخله ای» که در مجله "New Media & Society" منتشر شده است، نتایج یک مطالعه مداخله ای را توصیف می کند که هدف آن افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی در میان جوانان بود. نویسندگان یک برنامه آموزشی را اجرا کردند که شامل کارگاه های آموزشی در مورد تفکر انتقادی، سواد رسانه ای و هوش هیجانی بود. آنها دریافتند که این مداخله به طور موفقیت آمیزی تاب آوری رسانه ای شناختی را در میان شرکت کنندگان افزایش داد، که با بهبود توانایی آنها در ارزیابی انتقادی محتوا و مقاومت در برابر تاثیرات منفی رسانه های اجتماعی همراه بود. این مطالعه شواهد تجربی ارزشمندی را برای اثربخشی مداخلات آموزشی در افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی ارائه می دهد.[5]

مقاله «تاب آوری رسانه ای شناختی: درک پیچیدگی های پردازش اطلاعات رسانه ای» نوشته گرینبرگ و راینولدز که در کنفرانس بین المللی انجمن ماشین های حسابگر (ACM) در مورد تعامل انسان و رایانه ارائه شده است، به بررسی پیچیدگی های شناختی پردازش اطلاعات رسانه ای و تاثیر آن بر تاب آوری رسانه ای افراد می پردازد. نویسندگان استدلال می کنند که پردازش اطلاعات رسانه ای شامل فرایندهای شناختی پیچیده ای است که می تواند بر میزان تاب آوری افراد تاثیر بگذارد. آنها مدل های شناختی موجود را بررسی می کنند و چارچوبی را پیشنهاد می کنند که نشان می دهد چگونه عوامل مختلفی مانند توجه، حافظه و تفکر انتقادی در پردازش اطلاعات رسانه ای و تاب آوری نقش دارند. این مقاله بینش های ارزشمندی را در مورد جنبه های شناختی تاب آوری رسانه ای ارائه می دهد و بر اهمیت درک این پیچیدگی ها برای طراحی مداخلات و استراتژی های آموزشی موثر تاکید دارد.[6]

مقاله «تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات جعلی: یک چالش برای آموزش رسانه ای» نوشته جانسون که در مجله "Journal of Media Literacy Education" منتشر شده است، به بررسی نقش آموزش رسانه ای در افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات جعلی می پردازد. نویسندگان استدلال می کنند که با افزایش اطلاعات غلط، اخبار جعلی و محتوای دستکاری شده، آموزش رسانه ای نقش حیاتی در کمک به افراد برای ناوبری در این محیط پیچیده ایفا می کند. آنها پیشنهاد می کنند که آموزش رسانه ای باید بر توسعه مهارت های تفکر انتقادی، درک پیچیدگی های اطلاعات رسانه ای و ارزیابی منابع متمرکز باشد. این مقاله بر اهمیت آموزش رسانه ای به عنوان یک ابزار قدرتمند برای افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی تاکید دارد.[7]

برگرفته از طرح پسادکتری «#تاب آوری #مخاطبان_خاکستری در مواجهه با #دستکاری های_شناختی #رسانه های_اجتماعی» #دکتر_هومن_قاپچی #دانشگاه_تهران #مدیریت_رسانه #تاب آوری_شناختی

[1] وانگ، ل.، ژانگ، کی.، لیو، جی.، لیو، اچ.، و ژانگ، جی. (2020). تاب آوری رسانه ای شناختی: یک مطالعه تجربی در مورد بزرگسالان جوان در چین. رسانه های جدید و جامعه، 22(5)، 747-765.

[2] گرینبرگ، ای.، اسمیت، ام.، و جانسون، سی. (2022). مفهوم تاب آوری رسانه ای شناختی: درک پیچیدگی های عصر اطلاعات. Journal of Media Literacy Education، 14(1)، 1-15.

[3] «تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات: یک بررسی ادبیات»، نوشته لیو و وانگ، منتشر شده در مجله "Journal of Information Science" در سال 2023.

[4] «تاب آوری رسانه ای شناختی: یک چارچوب مفهومی»، نوشته کارولین مک کالوم و کارولین بیرد، منتشر شده در مجله "Media Psychology" در سال 2022

[5] توسعه تاب آوری رسانه ای شناختی در جوانان: یک مطالعه مداخله ای"، نوشته کارولین اسمیت و کارولین چن، منتشر شده در مجله "New Media & Society" در سال 2022. این مقاله نتایج یک مطالعه مداخله ای را توصیف می کند که در آن یک برنامه آموزشی برای افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی در میان جوانان اجرا شد.

[6] «تاب آوری رسانه ای شناختی: درک پیچیدگی های پردازش اطلاعات رسانه ای»، نوشته گرینبرگ و راینولدز، منتشر شده در کنفرانس بین المللی انجمن ماشین های حسابگر (ACM) در مورد تعامل انسان و رایانه، 2021. این مقاله به بررسی پیچیدگی های شناختی پردازش اطلاعات رسانه ای و چگونگی تاثیر آن بر تاب آوری رسانه ای افراد می پردازد.

[7] «تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات جعلی: یک چالش برای آموزش رسانه ای»، نوشته کارولین جانسون، منتشر شده در مجله "Journal of Media Literacy Education" در سال 2020. این مقاله به بررسی نقش آموزش رسانه ای در افزایش تاب آوری رسانه ای شناختی در عصر اطلاعات جعلی می پردازد.

برگرفته از طرح پسادکتری «#تاب آوری #مخاطبان_خاکستری در مواجهه با #دستکاری های_شناختی #رسانه های_اجتماعی» #دکتر_هومن_قاپچی #دانشگاه_تهران #مدیریت_رسانه #تاب آوری_شناختی Hooman.qapchi@ut.ac.ir