همگونی اسماء از حیث حیات و علم

[توشی هیکو ایزوتسو] (1)

یکی از موضوعات اصلی حکمت اسلامی این است که بدانیم اسمهمانند مسما ست، یا نه، به نظر ابن عربی اسم و مسمایآن از یک جهت همانند، و از جهت دیگر متمایراند. (2)

دلیل یکی بودن و همگونی اسم و مسما این است که چون مرجع تمام اسمای الهی بدون تبعیض عین حق است، پس اسم هم چیزی جز مسما، یعنی «ذات حق»، نیست. لذا هر اسمی جلوه، یا صورت خاصی از تجلی حقاست. و به این معنا، هر اسمی با ذات همگون می باشد. از طرف دیگر، تمام اسمای الهی « حقائق النسب»اند، یعنی حقایقی هستند که حقیقت واحدی را در عالم استوار می دارند، پس از این حیث هم عین ذات الهی محسوب می شوند، اما از لحاظ انساب خاصی که معلول تجلی الهی است، متفاوت استنباط می شوند.

هر اسمی، از حیث همگونی با سایر اسما، عین حق است، و در موردی که « غیر» اسمای دیگر تلقی شود، اسمی از « حق » منظور می گردد که به صورت خیالی خاصی که، « الحق المتخیل» است، ظاهر می شود. عظمت از آن او ست که هیچ چیزی جز خود او، بر او دلالت ندارد، و هستی او را چیزی جز خود او ایجاب نمی کند، و هستی او جز خود او نیست !

***

[یزدانپناه عسکری]

هر اسمی از حیث حیات و علم با سایر اسماء همگون است.

_______

1 - مفاتیح الفصوص، محیی الدین ابن عربی (بررسی مفاهیم کلیدی فصوص الحکم)، توشی هیکو ایزوتسو، مترجم: حسین مریدی، دانشگاه رازی کرمانشاه ۱۳۸۵. ص 152

2 - از هواها کی رهی بی جام هو - ای زهو قانع شده، با نام هو

هیچ نام بی حقیقت دیده ای ؟ - یا زگاف و لام گل، گل چیده ای

اسم خواندی رو مسما را بجو - مه به بالا دان، نه در آب جو، مولانا