تاب آوری زنان چیست و چرا اهمیت دارد ؟

تاب آوری زنان چیست و چرا اهمیت دارد ؟

اهمیت تاب آوری زنان به دلیل آن که در نقش های مراقبتی تعریف می شوند، مشتمل بر  دغدغه هایی مراقبتی نسبت به فرزندان، همسر، والدین و نزدیکان دارند.

بنابراین توجه بیشتری به دیگران و توجه کمتری به خود دارند.

 متاسفانه یکی از عوامل تشدید کننده ی عدم توجه زنان به خود، الگوهای اشتباه جامعه است که قالب های پیش ساخته نسبت به زنان و دختران ارائه می کند. این امر موجب می شود که دختران از ابتدای تولد براساس ذهنیت مراقبتی و قضاوت های زنانه نسبت به پسرها بزرگ شوند.

در ابتدا مراقبت از پدر و مادر و خواهر و برادر و بعد از ازدواج نیز این مراقبت به طرف همسر و فرزندان و والدین سوق داده می شود. البته حمایت و مراقبت در ذات خود نیکوست ولی باید به اندازه ای باشد که زنان از خود غفلت نورزند و به سلامت خود نیز اهمیت دهند.

تاب آوری از طفولیت در وجود همه انسان هاست. مخصوصا زمانی که با بحران مواجه می شویم. وقتی ما بحران را مدیریت می کنیم در واقع از تاب آوری خود به صورت ناهشیار و ناآگاهانه استفاده می کنیم.

قدرت برون رفت از بحران را تاب آوری یا resiliency می گویند.

چرا تاب آوری زنان دارای اهمیت است؟

 زنان به دلیل قضاوت های خانواده و جامعه که از ابتدای تولد، رشد و تربیت شان را تحت تاثیر قرار می دهند، به مراتب نسبت به مردان، آسیب پذیرترند. ضروری ست که زنان بتوانند به قدرت درونی و توانمندی های خود توجه و نسبت به آن آگاهی پیدا کنند و در مواقع ضروری از آن استفاده نمایند. غفلت زنان نسبت به خود و نداشتن باورمندی به توانایی های ذاتی باعث پایین آمدن تاب آوری آنان در بحران ها یا مشکلات زندگی می شود. چرا که توانمندی ها و مهارت های خود را درک نکرده و از خرد درونی خود استفاده نکرده اند. در نتیجه به خوبی مسائل مربوط به زندگی را نمی توانند مدیریت کنند.

مولفه های تاب آوری در زنان :

افکار زنانه
افکاری که در جامعه مختص زنان و دختران در نظر گرفته می شود و براساس آن الگوهای رفتاری مشخصی را برای زن تعیین می کند و مردم نیز براساس این دیدگاه ها زنان و دختران را ارزیابی یا قضاوت می کنند، افکار زنانه می گویند.

زنان نیز مانند دیگران اکثر اوقات براساس افکار زنانه نسبت به خود و هم جنس خود، قضاوت مندانه برخورد می کنند، خود را سرزنش کرده یا ارزیابی می کنند. زمانی که شکست در زندگی مشترک یک همجنس را بر ضعف و ناتوانی یا نداشتن زنانگی زن بدانیم، یعنی قضاوت مندانه با مساله برخورد کرده ایم. زیبایی و آراسته بودن خوب است، ولی نه به عنوان معیار سنجش خوب یا بدبودن. آن زمان که ارزش وجودی خود یا دیگر زنان را منوط به زیبایی ظاهری و لباس بدانیم یا وقتی در مورد بدن مان عزت نفس نداشته باشیم و خود را به وسیله تصویر بدن خود تفسیر یا نقد کنیم، این موارد نمونه ای از افکار زنانه ای است که معمولا در مورد خود یا همجنسان خود به کار می بریم.

افکار زنانه و تاب آوری
اگر تاب آوری زنان تحت تاثیر افکار زنانه قرار گیرند و عوامل حمایتی کمتری در زندگی داشته باشند، به احتمال زیاد زمانی که رخدادهای منفی در زندگی رخ می دهد، تاب آوری پایینی خواهند داشت. زیرا توانمندی های درونی خودشان را به رسمیت نشناخته اند و نسبت به آن آگاهی پیدا نکرده اند و خود را دستخوش تغییر به وجودآمده می بینند و برای تغییر شرایط تلاش کمتر یا تلاشی نمی کنند.
افکاری مانند «من زن هستم»، «من ضعیف هستم»، «نمی توانم»، «این کار مربوط به مردان است» مواردی ست از تکیه بر ناتوانی و اظهار ضعف و تاکید روی افکار و نگاه های قضاوت مندانه نسبت به زنان که ما در مورد خودمان به عنوان زن اعمال می کنیم.

در این صورت، احساس نیاز به حمایت دیگران به وجود می آید. یا این که فکر می کنیم، نمی توانیم به تنهایی مساله را حل کنیم. درصورتی که انجام اکثر کارها یا حل مشکلات جنسیت نمی شناسد و هر کس می تواند آن را درست انجام دهد، البته در صورتی که به مهارت ها و استعدادهای درونی خود آگاه باشد.

عوامل حمایتی
اگر زنان یا دختران بیش از حد حمایت شوند به استعدادها و توانایی های خود تکیه نمی کنند و تاب آوری کمتری خواهند داشت و عوامل حمایتی نیز اگر وجود نداشته باشد، دختران و زنان ما نمی توانند ظرفیت های وجودی خود را پرورش دهند. بنابراین، عوامل حمایتی باید در حد نرمال باشد. ما می توانیم از ابتدای رشد و نموی دختران مان به آن ها بیاموزیم که بر مهارت ها و استعدادهای خود نیز آگاه شوند، آن را پرورش دهند تا بتوانند در زمان حل مشکل بدون چشم داشت به دیگران بر توانایی های خود متکی باشند.

تاب آوری متمرکز

اهمیت تاب آوری این است که  معمولا با تمرکز بر هدف های بزرگ تر استفاده می شود ولی زنان تاب آوری خود را به دلیل نقش های زیادی که ایفا می کنند در بخش های مختلف تقسیم می کنند. (مراقبت از فرزندان، امور منزل، مراقبت از والدین، انجام وظیفه و ارتباط با دوستان و همکاران). پراکندگی نقش ها ظرفیت تاب آوری را پایین آورده و ضعیف تر می کند.
پاتریشیا اوگورمن در کتاب «تاب آوری زنان» می گوید «زنان از ارتباط با دیگران انرژی می گیرند ولی ارتباطات زیاد و پراکنده و اهمیت دادن به رضایت دیگران عامل مقایسه خود از منظر دیگران است. همچنین روابط زیاد و پراکنده، انرژی زیادی را از زنان می گیرد و تمرکز آن ها را برحل مسائل مهم زندگی کمتر می کند.»
ذهن قربانی
نکته پر اهمیت تاب آوری زنان در این است که برای رشد تاب آوری در خود باید تاج قربانی را از سر خود بردارند. ذهنیت قربانی بودن را رها کنند و ذهن خود را از افکاری نظیر چرا این مشکل برای من اتفاق افتاد، چرا من همیشه شکست می خورم و چرا از من سوءاستفاده می کنند، پاک کنند و سعی بر تمرکز بر حل مساله کرده و راه حل آن را بیابند.
زنان باید به جای چرایی به چگونگی بیندیشند. مساله مداری را تمرین کنند. از تاب آوری درونی خود و ظرفیت عظیمی که در درون شان است استفاده کنند و از مثلث ناجی و قربانی بیرون بیایند.
تعیین حدود و قلمرو
زنان برای این که هدفمند باشند، باید بر اهداف شان متمرکز باشند. متاسفانه به علت ارتباطات گسترده و کسب رضایت دیگران خود را نادیده می گیرند. بنابراین باید یاد بگیرند که هر انسانی، توانایی و ظرفیت محدودی دارد و نمی تواند برای همه وقت بگذارد و به همه یاری برساند. باید حد و مرز ارتباطات و زندگی خود را مشخص کنند و «نه گفتن» را بیاموزند.
مثبت اندیشی
بزرگ ترین انتقام از بحران ها مثبت اندیشی است. بحران ها برای همه ما اجتناب ناپذیر است و در قالب های مختلف اتفاق می افتند. بحران های روحی، عاطفی، سوگ، مالی… ولی افراد ظرفیت های متفاوت برای کنار آمدن یا حل بحران دارند. مثبت اندیشی در حل بحران باعث می شود به توانمندی های خود توجه داشته باشیم که در مقابله با بحران چه توانمندی ها و توانایی هایی داریم.
بنابراین باید نقاط قوت و ضعف خود را یافته و مهارت های لازم را بیاموزیم تا بتوانیم از بحران ها عبور کنیم. با اینکه بحران ها ما را دچار منفی گرایی می کنند ولی با مثبت اندیشی، می توانیم راه حل های خلاقانه تری برای مدیریت چالش ها پیدا کنیم.

سخن آخر
زنان باید اتفاق های خاص را از زندگی خود شروع کنند و تاب آوری خود را ارتقا دهند. این مساله زمان خواهد برد ولی توانایی های زنان را قوت خواهد بخشید. خودآگاهی و تکیه بر استعدادها و ظرفیت ها، باعث جراتمندی آنان می شود. این امر موجب می شود تا از دیگران انتظار حمایت کمتر داشته باشند و در مواقع بحران آسیب کمتری را متحمل شوند. افکار زنانه ای را که جامعه به ما و دیگران تلقین کرده، رها کنند و آن را معیار یا قالب ارزیابی خود و دیگران ندانند.

همه ی ما به میزان قابل توجهی، تاب آوری داریم و هرکس به روش خود از بحران عبور می کند ولی مساله این است که باید تلاش کنیم تا در بیشتر زمینه ها بتوانیم یک تاب آوری متعادل ایجاد کنیم. تاب آوری به معنای این نیست که غمگین نشویم یا اظهار ناراحتی یا سوگواری نکنیم بلکه به این معنی است که بلند شویم و بایستیم. بنابراین تاب آوری در مقابله با بحران معنا پیدا می کند.