تاب آوری شناختی چیست ؟
تاب آوری شناختی چیست و چگونه اندازه گیری میشود؟
تاب آوری شناختی به توانایی مغزو سیستم اعصاب مرکزی برای کنترل عوامل استرس زا، آسیب ها و همچنین مقاومت در برابر ظهور علائم یا اختلالات تعریف شده است
تاب آوری شناختی بمعنای توانایی و ظرفیت غلبه بر آثار نامطلوب و منفی وقایع و رویدادهای ناخوشایند و استرس های مرتبط با عملکرد شناختی انسان است.
دکتر ریحانه جباری روانشناس و نویسنده در خانه تاب آوری در یادداشتی اختصاصی تاب آوری شناختی را توصیف کرده است تاب آوری به عنوان توانایی سازگاری مثبت و موفقیت آمیز در شرایط ناگوار و تهدیدکننده، در پی شناخت شیوه هایی برای بهزیستی و شادکامی انسان است یکی از انواع تاب آوری، تاب آوری شناختی است که به علوم شناختی مربوط میشود. علوم شناختی مطالعه ای بین رشته ای مرکب از هوش مصنوعی، علم اعصاب، روانشناسی، فلسفه ی ذهن و زبانشناسی است.
این علوم با تکیه بر تجربه، به شناخت مغز و کارکردهای آن میپردازد و از جمله خدمات آن استفاده بهینه از مغز، معالجه آسیبهای مغزی و طراحی الگوهای مصنوعی از روی مغز است(خرازی، 1386).
بر این اساس تاب آوری شناختی به عنوان یکی از موضوعات مورد بررسی در علوم شناختی، توانایی حفظ یا بازیابی ظرفیتهای شناختی در معرض خطر تعریف میشود (جا، موریسن، پارکر و استنلی، 2017)، که برآیند نوعی فرآیند ذهنی برای فهم، تصمیم گیری، یادآوری، تحلیل پدیده ها و حل مسئله است. (منوچهری راد، زندحسامی، داوری و موسی خانی، 1396) تاب آوری شناختی چنین نیز تعریف شده است: ظرفیت غلبه بر اثرات منفی موانع و شکستها و استرس های مرتبط با آن بر عملکرد شناختی (استال، بولتون و بارن، 2008).
عوامل محافظتی که در میزان تاب آوری شناختی نقش دارند به دو دسته تقسیم میشوند: اول عوامل ایستا که طی مداخله تغییر نمیکنند، مانند سن و جنسیت. دوم عوامل پویا که تغییرپذیر هستند مانند محیط، عملکرد خانواده، شرایط اقتصادی و اجتماعی(اندرسون و همکاران، 2019).
یکی از نقش های تاب آوری شناختی، تاثیر آن در تاخیر بروز علائم بالینی است (ورثرجه، ریمانن، آیر و وموری، 2019). پژوهشها نشان داده اند که افرادی که از لحاظ شناختی تاب آور هستند، با وجود علائم خطر ژنتیکی آلزایمر، تا اواخر سالمندی از اختلال مصون میمانند و تنها در قالب نقص های خفیف شناختی به حیات خود ادامه میدهند. (هیدن و همکاران، 2019).
از میان عواملی که منجر به افزایش تاب آوری شناختی میشود میتوان به مداخلات سبک زندگی شامل رژیم غذایی، ورزش، آموزش شناختی و مقابله با استرس اشاره کرد(شرچن و همکاران، 2020). با توجه به اهمیت تاب آوری شناختی، در سال 2015 مقیاس تاب آوری شناختی جهت سنجش این متغیر توسط اسمیت ساخته شد که در آن اظهاراتی درمورد عقاید و احساسات و رفتار آمده است و خوشبینی درمورد آینده، پیگیری اهداف زندگی، رضایت از مولدبودن و اثربخشی و زندگی براساس ارزشهای اصلی فرد را پیشبینی میکند.
این مقیاس توسط حسینی و همکاران در سال 1399 در جامعه ایرانی نیز هنجاریابی و روایایی و پایایی آن تایید شده است.
