درخت توسعه؛ روی ریشه فرهنگ سبز می شود.

فرهنگ و توسعه: دریافتی از نظریات روبرت وسنو

در مطالعات جامعه شناختی، فرهنگ به عنوان یکی از مولفه های اصلی توسعه مطرح است. روبرت وسنو، با نگاهی نو به مطالعات فرهنگی، تاثیر فرهنگ را بر ساختارهای اجتماعی و توسعه بررسی می کند. وسنو در آثار خود، به ویژه در کتاب "جامعه شناسی فرهنگ"، به تحلیل نقش فرهنگ در تغییرات اجتماعی و ایدئولوژیک می پردازد. وسنو بر این باور است که فرهنگ نه تنها به عنوان محصولی از شرایط اجتماعی، بلکه به عنوان عاملی موثر در شکل دهی به این شرایط عمل می کند. او مفهوم "شرایط محیطی" را مطرح می کند که به شرایط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی عام هر دوره از تغییر فرهنگی اشاره دارد. وسنو معتقد است که برای فهم چگونگی ظهور نظام های ایدئولوژیک جدید، باید تغییرات در شرایط محیطی کلان را شناخت.

در نظریه وسنو، فرهنگ به عنوان "بانک یا ذخیره منابع" تلقی می شود که می تواند منابع لازم برای ظهور جنبش های فرهنگی نوآورانه را فراهم آورد. این دیدگاه، فرهنگ را از موقعیتی منفعل به نقشی فعال در توسعه اجتماعی ارتقاء می دهد. وسنو با به چالش کشیدن مفروضات ذهن گرایانه نظریه های کلاسیک، رویکردی تازه به مکانیسم های رابط میان اندیشه و ساختار اجتماعی ارائه می دهد.در راستای توسعه، فرهنگ می تواند به عنوان ابزاری برای ترویج ارزش ها و نگرش هایی عمل کند که به پیشرفت و نوآوری منجر می شوند. فرهنگ هایی که بر ارزش هایی چون کارآفرینی، خلاقیت، و آموزش تاکید دارند، می توانند به تقویت بنیان های اقتصادی و اجتماعی کمک کنند و در نتیجه، به توسعه پایدار منجر شوند. با توجه به نظریات وسنو، توسعه فرهنگی نباید صرفا به عنوان پاسخی به تغییرات اقتصادی و سیاسی دیده شود، بلکه باید به عنوان عنصری محرک و تعیین کننده در روند توسعه مورد توجه قرار گیرد. این رویکرد، فرهنگ را از حالت واکنشی خارج کرده و آن را به عنوان عاملی پیش برنده در جهت دهی به توسعه معرفی می کند.

در نهایت، نظریات وسنو بر این نکته تاکید دارند که فرهنگ نباید در جدایی از سایر عوامل اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. بلکه باید در تعامل با آن ها و به عنوان بخشی از یک سیستم پویا و متقابل مورد تحلیل قرار گیرد. این دیدگاه می تواند به ما کمک کند تا راه های جدیدی برای تفسیر و درک توسعه فرهنگی و اجتماعی پیدا کنیم و به سمت جوامعی پیشرفته تر و هماهنگ تر با فرهنگ های متنوع حرکت کنیم.

با توجه به این دیدگاه ها، می توان گفت که فرهنگ نه تنها در توسعه نقش دارد، بلکه خود می تواند به عنوان موتور محرک توسعه عمل کند. وسنو تاکید می کند که باید به فرهنگ به عنوان یک سرمایه اجتماعی نگاه کرد که می تواند به تقویت پایه های اجتماعی و اقتصادی کمک کند و در نهایت به توسعه پایدار منجر شود.

منابع:

وسنو, روبرت."جامعه شناسی فرهنگ." مهرآیین، مصطفی, انتشارات کرگدن ,1401.

محمدصالح تردستی، خردادماه 1403

---