مدیریت دانش در سازمان ها
امروز مدیریت دانش، کارکنان را قادر ساخته تا نوآوری و تغییرات فرهنگی مورد نیاز برای تکامل سازمان و برآوردن نیازهای در حال تغییر کسب و کار را درک کنند و با دسترسی سریع تر به اطلاعات و منابع در سراسر سازمان، کارکنان به منابع دانشی تبدیل شده که در راستای دستیابی به اهداف سازمان به عنوان منابع با ارزش تلقی می شوند. لذا با وجود ساختارهای مدیریتی مناسب، مدیریت دانش را می توان بهبود داد و دانش را برای کارکنان بصورت گسترده تر در دسترس قرار داد. در واقع مدیریت دانش فرآیند آگاهانه تعریف، ساختار، حفظ و به اشتراک گذاری دانش و تجربه کارکنان در بخش های مختلف یک سازمان در راستای رسیدن به اهداف بلندمدت و کوتاه مدت است؛ بنابراین تعریف، همانطور که سازمان ها تکامل می یابند و فعالیت خود را در حوزه های جدید گسترش می دهند و رویکردهای خود را برای کسب و کارشان تغیر می کند، بررسی فرآیندها و سیستم های مدیریت دانش در سازمان حائز اهمیت می گردد. لذا مدیریت دانش برای شرکت بسیار ارزشمند است؛ در واقع هدف اولیه مدیریت دانش تسهیل ارتباط کارکنانی بوده که به دنبال اطلاعات یا دانش سازمانی هستند با افرادی که آن دانش را در اختیار دارند. با مدیریت دانش عملی، سازمان ها می توانند اطلاعات خود و کارکنانشان را گسترش داده و سطح تخصص افراد یا تیم های خاص را برای بهبود کارایی و اثربخشی عملکردشان بالا ببرند. اغلب سازمان ها به آموزش و یادگیری در یک سازمان یا گروه های کاری از طریق مدیریت دانش می پردازند. این فرآیند شامل چرخه ای از ایجاد، اشتراک گذاری، سازماندهی و اجرای مدیریت دانش برای به حداکثر رساندن اثربخشی تخصص و مهارت کارکنان یک سازمان است.
ابعاد مدیریت دانشمدیریت دانش دارای شش بعد خلق دانش، جذب دانش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش، انتشار دانش و بکارگیری دانش بوده که امروزه محققان این ابعاد را بصورت تفصیلی توصیف نموده اند.
خلق دانش: به عنوان دانش ایجاد شده توسط افراد، تقویت آن در زمینه های اجتماعی و پیوند آن به دانش موجود در سازمان تعریف می شود.
جذب دانش: کارکنان در یک سازمان توانسته به طور انتخابی، دانش را از همکاران یا بخش های مختلف سازمان دریافت کنند.
سازماندهی دانش: به معنای ایجاد روش و ساختاری در راستای اجتناب ناپذیری در سازمان ها در جهت تقسیم دانش ایجاد شده است.
ذخیره دانش: شامل ثبت و نگهداری دانش فردی و سازمانی به شیوه ای نرم یا سخت بوده به گونه ای که دانش تجمیع شده به راحتی قابل دسترسی و پیگیری باشد.
انتشار دانش: انتقال نتایج مدیریت دانش با هدف قرار دادن و متناسب کردن یافته ها و پیام برای یک مخاطب که بر هدف خاصی تمرکز دارد.
بکارگیری دانش: در واقع بکارگیری دانش واکنش به موقع سازمان به تغییرات تکنولوژیکی با استفاده از دانش و فناوری تولید شده در فرآیند مدیریت دانش است.
رویکردهای مدیریت دانش
مطابق با دیدگاه های مختلف رویکردهای مدیریت دانش به مدیریت دانش فرآیند محور، محصول محور و مشتری محور تقسیم بندی می شوند، که در ادامه به تشریح هر یک از موارد می پردازیم.
مدیریت دانش فرآیند محور: در مدیریت دانش فرآیندمحور، هر پروژه مدیریت دانش حول یک فرآیند سازمانی توسعه یافته و ماموریت، چشم انداز و اهداف فرآیند، محدوده پروژه را مشخص می کند. در قلب استراتژی مدیریت دانش فرآیندگرا، یک سیستم مدیریت دانش وجود دارد. این سیستم دارای یک زیرسیستم مدیریت گردش کار است که آن را قادر می سازد تا دانش را در شرایطی که ایجاد می شود جذب کند و دانش را در مرحله درست فرآیند به افراد ارائه دهد. این سیستم، نه تنها شامل دانش ایجاد شده و جذب شده در یک فرآیند سازمانی است، بلکه دانش خود فرآیند را در قالب طرح های فرآیندی در بر می گیرد.
مدیریت دانش محصول محور: در سیستم مدیریت دانش محصول محور، تنها دانش ایستا قابل مدیریت بوده و فرآیندهای مدیریت دانش و فرآیندهای تجاری از هم جدا هستند. لذا این رویکرد روابط بین فرآیندهای دانش و فعالیت های تجاری را تجزیه و تحلیل نموده و هدف آن یکپارچه سازی فرآیندهای مدیریت دانش مبتنی بر محصول است. برای مدیریت دانش محصول محور، نوآوری دانش پایه و انگیزه نوآوری مستقل و افزایش رقابت اصلی مدنظر می باشد.
مدیریت دانش مشتری محور: مدیریت دانش مشتری محور، فرآیندی سیستماتیک بوده که بر افزایش ارزش کسب وکار و افزایش رضایت مشتریان تمرکز دارد. مدیریت دانش مشتری محور چیزی جز پیوند مدیریت دانش و مدیریت ارتباط با مشتری نیست. این رویکرد شامل استراتژی ها، فرآیندها و ابزارهایی در راستای افزایش مدیریت دانش برابر خواست مشتریان می باشد.
فرآیند مدیریت دانش
چهار فرآیند کلیدی در مدیریت دانش وجود دارد.
جمع آوری دانش: این مرحله شامل وارد کردن داده ها، تشخیص و تطبیق اطلاعات از منابع مختلف و جستجوی اطلاعات دیگر برای گنجاندن در مدیریت دانش است.
ذخیره و سازماندهی دانش: این مرحله از فرآیند شامل فهرست نویسی و نمایه سازی محتوای دانش در یک سیستم مدیریت دانش برای یافتن آن، و قرار دادن پیوندها در این محتوا برای ارائه اطلاعات مرتبط بیشتر برای افراد جهت دریافت دانش است.
توزیع دانش: این مرحله، امکان این را برای افراد فراهم می کند تا به اطلاعات، از جمله پرسش های متداول، فیلم های آموزشی، راهنماها و رویه های دانشی دسترسی داشته باشند.
بکارگیری دانش: در این مرحله استفاده عملی و اجرایی از دانش هنگامی که اطلاعات بین افراد توزیع می شود، مدنظر می باشد.