شایستگی های رهبران استراتژیک

شایستگی را می توان ترکیبی از آموزش و دانش، مهارت ها، توانایی و تجربه ای که یک فرد دارد، دانست(Hulteen et al., 2023). در واقع شایستگی یک فرد به عنوان ظرفیت پاسخگویی به خواسته های فردی، سازمانی و یا اجتماعی به منظور انجام یک فعالیت یا تکمیل یک وظیفه معین تعریف می شود(Salman et al., 2020)؛ لذا شایستگی های هر شخص از طریق تعامل در هر دو زمینه آموزشی یا تجربه رسمی و غیررسمی توسعه می یابد(Bulturbayevich et al., 2021). از طرفی در بالاترین سطح مفهوم سازی از شایستگی، مستلزم انتخاب و انطباق از درون فرآیندهای اکتسابی بوده که برای حل یک کار یا مشکل پیچیده ناشناخته ضروری است(Campanella et al., 2023). 

از طرفی رهبری فرآیندی بوده که در آن اهداف، برنامه ها و وظایف تعیین شده از طریق اعمال نفوذ بر پیروان و رفتار آنها محقق می شود(Güttel & Kratochvil, 2023). 

همچنین رهبری ممکن است به عنوان یک رابطه بین دو شخص یا به عنوان یک رابطه چند جانبه در سلسله مراتب و شبکه هایی که افراد را به هم متصل می کند، نگریسته شود(Haslam et al., 2022). در نهایت، رهبری ارتباط بین اقدام جمعی و نتایج مطلوب به عنوان یک مکانیسم یکپارچه و هماهنگ کننده کنش مشترک در جامعه، سازمان و یا یک تیم می باشد(, 2020Gurr & Drysdale). با توجه به تلفیق مفهوم شایستگی و رهبری، شایستگی رهبری را می توان دانش ها، مهارت ها، توانایی ها و رفتارهای رهبری دانست که به عملکرد برتر سازمان، گروه و یا تیم کمک می کنند(Riggio & Newstead, 2023). 

بنابراین شایستگی های رهبری، مهارت ها، دانش ها و ویژگی های خاصی بوده که افراد را قادر می سازند به طور موثر دیگران را رهبری و مدیریت کنند(Čermáková et al., 2023).

 

لذا شایستگی های رهبری مجموع ایده ها و انتظارات یک سازمان از رهبران آن سازمان است(Dirani et al., 2020). از این رو تعیین چارچوب شایستگی رهبری به استخدام رهبران آینده، شناسایی و ارتقای درونی و حتی توسعه رهبران فعلی کمک شایانی کرده و یک تیم با رهبری قدرتمند ایجاد می کند(Parapini et al., 2023). اگرچه شایستگی های رهبری در سبک های رهبری مختلف، متفاوت بوده، با این حال برخی از شایستگی های رهبری اصلی وجود دارند که برای هر رهبر، صرف نظر از سازمانی که در آن حضور دارند، ضروری هستند(Nelson, 2023). از جمله این شایستگی ها می توان به شایستگی برای رهبری سازمان(مدیریت تعارض، تصمیم گیری، مدیریت تغییر و تحول)، شایستگی برای رهبری دیگران(هوش هیجانی، مربیگری، فراگیر بودن)، و شایستگی برای رهبری خود(خودمدیریتی، شجاعت، یادگیری) اشاره نمود(De Meuse, 2022 ؛Ruben, 2019).

 همچنین در دسته بندی دیگری شایستگی های رهبری به سه دسته اصلی شامل شایستگی های فکری، مدیریتی و عاطفی طبقه بندی شده اند(Ahmed, 2018).

 شایستگی های فکری به هوش فرد، توانایی درک کار، توانایی حل مسئله و فعالیت های شناختی، بکارگیری مهارت تفکر انتقادی، تفکر سیستماتیک و شناخت الگوها اشاره دارد(Samiyevich, 2023). شایستگی های مدیریتی مستلزم آن بوده که یک رهبر بتواند انگیزه بالایی را برای تیم خود فراهم کرده و آنها را تشویق کند تا به کیفیت بهتری در عملکرد خود دست یابند و به دنبال راه هایی برای بهبود تولید باشند(Amblee et al., 2023). در نهایت توانایی فرد برای درک، شناسایی و مدیریت احساسات خود و همچنین درک و تنظیم احساسات دیگران، مبنایی برای شایستگی های عاطفی است(Gimbert et al., 2023). 

از جمله شایستگی های رهبران استراتژیک می توان به صداقت فکری(توانایی رهبر برای انطباق با واقعیت های جدید)، مسئولیت پذیری(قابلیت پاسخگویی و ایجاد انگیزه در پیروان جهت ارائه نتایج بهتر)، خودآگاهی(توانایی شناخت و درک تصمیمات)، و استعدادیابی(شناسایی و جذب استعدادها) اشاره نمود(Irtaimeh, 2018). همچنین سه شایستگی سطح بالا یعنی تفکر استراتژیک(درک رابطه پیچیده بین سازمان و محیط آن)، اقدام استراتژیک(انجام اقدامات قاطع مطابق با جهت استراتژیک سازمان علیرغم ابهام و پیچیدگی) و نفوذ استراتژیک(ایجاد تعهد به جهت استراتژیک سازمان) به عنوان شایستگی های کلیدی رهبران استراتژیک می باشند(Mistarihi, 2021). با این حال، تحقیقات در این حوزه معدود می باشد.