استعداد قصد انسان

[ابن عربی]

فص دوم، حکمت دم الهی در کلمه شیثی :

در هیچ کس هیچ جز از خود او نیست. (1)

***

[محمد علی موحد]

در هیچ کس هیچ چیز جز خود او نیست و با هیچ کس هیچ از خدا نیست. ظاهر این سخن با دیگر سخن ابن عربی که «آغاز و انجام همه چیز از خداست» منافات پیدا می کند. در حقیقت این دو تلقی مختلف و متضاد دو نگرش متفاوت است در امری واحد، چه اگر از بالا نگرسته شود همه ی عالم جلوه ی حق است و همه چیز از او می رسد و اگر از پایین نگرسته شود هرکس هر چیز که می گیرد بر حسب استعداد خود می گیرد. (2)

***

[فاطمه زارع]

دعاکنندگان بر اساس امتثال الهی، نه از جهت استعجال و نه از حیث امکان بلکه به جهت امتثال فرمان الهی که فرمود: «ادعونی استجب لکم» (غافر/ 60) دعا می کنند زیرا به واسطه حضور دائمشان، به استعداد خود و تجلیاتی که از حق تعالی به حسب استعدادشان بر آن ها افاضه می شود، علم دارند. (3)

***

[یزدانپناه عسکری]

این تضاد بیانگر این مساله است که چگونه اقتدار حق، انسان را کنترل می کند، و در عین حال انسان به زبان استعداد معطوف به دعا و قصد معین که حتی برای خودش هم ممکن است مخفی باشد، از اقتدار عطایش را می گیرد و آن را در کنترل دارد.

__

1- فصوص الحکم ، ابن عربی ، درآمد برگردان متن ، توضیح وتحلیل محمدعلی موحد / صمد موحد – تهران نشر کارنامه 1386 ص 212

2-همان، ص 228

3-مساله «دعا» در اندیشه ابن عربی و ملاصدرا، علی ارشد ریاحی، فاطمه زارع، پژوهش های ادب عرفانی، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی2- اسفند 1392 صفحه 1-24