زیبایی ادراک اجمالی و تفصیلی انسان کامل

[عبدالرحمن جامی]

اولیائی که اجمالا یا تفصیلا بر سر قدر واقف اند. بر دو قسم اند: یکی آن که سر قدر را علی طریق الاجمال می داند، و دیگری آن که بر وجه تفصیل می شناسد. و این قسم اخیر که مفصلا می داند- اعلی و اتم است از آن که مجملا می داند. (1)

***

[تاج الدین حسین خوارزمی]

یعنی واقفان بر سر قدر بر دو قسم اند: یکی آنکه سر قدر را علی طریق الاجمال میداند و بعضی آنکه بر وجه (بر طریق) تفصیل می شناسد و آنکه مفصلا می داند اعلی و اتم است از آنکه مجملا می داند. (2)

«انسان کامل» که جامع جمیع حقایق است اجمالا در مرتبه «روح» و تفصیلا در مرتبه «قلب» عالمی است که دال است بر اسم الله که جامع جمیع اسماست. (3)

***

[سید جلال الدین آشتیانی]

انسان کامل، جامع جمیع صور کلی موجود در عقل و صور جزئی در نفس کلیه است که به حسب مرتبه روح حاوی همه حقایق به نحو اجمال و به حسب مرتبه قلب جمیع حقایق به نحو تفصیل است. (4)

***

[یزدانپناه عسکری]

انسان کامل، مدرک به تفصیل و اجمال است به حسب کلمه اخلاص «لا اله الا الله». ادراک به تفصیل خالص و پالوده از آمیختگی اجمال قلبی است. صراط مستقیم به تفصیل، اعلی و اتم است از اجمال تعقل قلبی.

__

1- عبد الرحمن جامی، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی - تهران، چاپ: دوم، 1370. ص 123

2- تاج الدین حسین خوارزمی، شرح فصوص الحکم(خوارزمی/آملی)، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: دوم، 1379. ص 181

3- همان، صفحه 34

4- سید جلال الدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری، انتشارات امیرکبیر - تهران، چاپ: سوم، 1370. ص 449