پویا رمضانی
دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی مواد غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
3 یادداشت منتشر شدهگوشت کشت شده یا گوشت آزمایشگاهی چیست؟
گوشت کشت شده یا گوشت آزمایشگاهی، فناوری نسبتا جدیدی در حوزه علوم و صنایع غذایی است که طی آن سلول های بنیادی عضلانی یا پیش ساز آن ها از حیوان زنده استخراج و سپس در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی و با استفاده از محیط های کشت غنی شده، تکثیر داده می شوند. هدف از این فناوری نوپا، تولید انبوه گوشت با کیفیت مطلوب، بدون نیاز به پرورش و کشتار دام است. در واقع، با الهام از فناوری های موجود در صنایع داروسازی و تولید واکسن های زیستی، دانشمندان تلاش دارند تا فرایند تکثیر سلول های عضلانی را در محیط آزمایشگاهی شبیه سازی کنند. بر اساس مطالعات انجام شده، تولید گوشت کشت شده می تواند منجر به کاهش قابل توجهی در مصرف آب و خاک، انتشار گازهای گلخانه ای و بهبود رفاه حیوانات شود. البته پیش بینی می شود در صورت تولید انبوه، مصرف انرژی و آلاینده های زیست محیطی ناشی از تخلیه پساب های حاصل از این فرایند افزایش یابد. علاوه بر این، چالش هایی همچون هزینه بالای تولید، پذیرش از سوی مصرف کنندگان و مقررات گذاری های دولتی، پیش روی توسعه صنعت گوشت کشت شده قرار دارد[1]. در قرن گذشته، تلاش های زیادی برای تغییر سیستم غذایی فعلی انجام شده است. انتظار می رود افزایش نسبت جمعیت به میزان تولید غذا، امنیت غذایی در سراسر جهان را به چالش بکشد. تولید گوشت یا گیاه سلولی با تقریبا صفر درصد مشارکت گوشت یا گیاه واقعی، یک نوآوری نوپاست که قصد دارد مشکل اصلی رشد جمعیت و همچنین کاهش عوارض زیست محیطی مضر کشاورزی و دامپروری سنتی را برطرف کند[2]. تولید گوشت کشت شده یک تکنیک نوظهور است که اجازه تولید محصولات گوشتی را در یک بیوراکتور می دهد[3].
گوشت کشت شده یک جایگزین گوشت تولید شده از طریق فناوری مهندسی بافت است. این فرایند به طور کلی شامل جداسازی چند سلول از دامهای زنده از طریق بیوپسی و سپس تکثیر آنها در بیوراکتورها برای تولید توده سلولی قابل توجه می باشد. سپس برای ایجاد بافت عضلانی، سلول ها معمولا روی یک داربست خوراکی کشت داده می شوند که از لحاظ ساختاری و زیستی از تشکیل آنها حمایت می کند. مراحل فرآوری اضافی نیز می تواند روی گوشت کشت شده اعمال شود تا طعم، بافت و ارزش غذایی گوشت سنتی بهتر تقلید شود.

گوشت کشت شده که به آن گوشت آزمایشگاهی یا گوشت سلولی هم گفته می شود، تاریخچه ای جذاب و پر فراز و نشیب دارد که طی چند دهه گذشته رقم خورده است. این ماجراجویی در اوایل دهه 2000 آغاز شد، زمانی که اولین تلاش های موفق برای رشد سلول های خوراکی حیوانی در آزمایشگاه ها انجام شد. دانشمندان و محققان به سرعت پتانسیل این فناوری را برای رقم زدن انقلابی در روش تولید گوشت درک کردند؛ روشی که می تواند به حل معضلات جهانی مانند تغییرات آب و هوایی، امنیت غذایی و رعایت حقوق حیوانات کمک کند [4].
در سال 2013 جهان شاهد اولین برگر گوشت کشت شده در لندن بود. این برگر که توسط دکتر مارک پست و تیم او توسعه یافته بود، یک کانسپت اثبات شده بود که نشان می داد تولید گوشت کشت شده به عنوان یک جایگزین بالقوه برای دامپروری سنتی، عملی است [5].
در سال های بعد توسعه چشمگیری در این زمینه اتفاق افتاد. استارتاپ ها و موسسات تحقیقاتی مختلفی روی کامل کردن فرایند رشد سلول های گوشت، بهبود طعم، بافت و ترکیبات مغذی آن متمرکز شدند. علاوه بر این، پیشرفت های چشمگیری در مقیاس پذیری تکنیک های تولید برای تبدیل گوشت کشت شده به یک محصول_تجاری عملی انجام شد. در سال 2017، صنعت گوشت کشت شده شاهد یک اتفاق مهم بود و اولین مجوز قانونی برای گوشت مرغ کشت شده در سنگاپور صادر شد. این پیشرفت دروازه ها را برای تحقیقات بیشتر و سرمایه گذاری در این زمینه گشود[6].
همزمان با بلوغ فناوری ها، هزینه تولید نیز شروع به کاهش کرد که منجر به دسترس پذیرتر شدن گوشت کشت شده شد. در سال 2020، تعدادی از شرکت ها شروع به انجام آزمون های حسی محدود کرده و بازخوردهای مثبتی دریافت کردند [7].
امروزه، گوشت کشت شده آماده است تا انقلابی در سیستم غذایی جهانی ایجاد کند. این فناوری راه حلی پایدار و اخلاقی برای تقاضای رو به رشد گوشت، بدون آثار زیست محیطی یا نگرانی های اخلاقی مرتبط با دامپروری سنتی ارائه می دهد. تحقیقات، سرمایه گذاری ها و همکاری های در حال انجام، وعده دنیایی را می دهند که در آن گوشت کشت شده به یک گزینه اصلی برای مصرف گوشت تبدیل شده است.
1] N. R. Jahir, S. Ramakrishna, A. A. A. Abdullah, and S. Vigneswari, “Cultured meat in cellular agriculture: Advantages, applications and challenges,” Food Biosci, vol. 53, p. 102614, Jun. 2023, doi: 10.1016/J.FBIO.2023.102614.
[2] E. A. Specht, D. R. Welch, E. M. Rees Clayton, and C. D. Lagally, “Opportunities for applying biomedical production and manufacturing methods to the development of the clean meat industry,” Biochem Eng J, vol. 132, pp. 161–168, Apr. 2018, doi: 10.1016/j.bej.2018.01.015.
[3] C. S. Mattick, “Cellular agriculture: The coming revolution in food production,” Bulletin of the Atomic Scientists, vol. 74, no. 1, pp. 32–35, Jan. 2018, doi: 10.1080/00963402.2017.1413059.
[4] S. Hubalek, M. J. Post, and P. Moutsatsou, “Towards resource-efficient and cost-efficient cultured meat,” Current Opinion in Food Science, vol. 47. 2022. doi: 10.1016/j.cofs.2022.100885.
[5] M. J. Post, “Cultured beef: Medical technology to produce food,” J Sci Food Agric, vol. 94, no. 6, pp. 1039–1041, 2014, doi: 10.1002/JSFA.6474.
[6] The Good Food Institute, “2020 State of the Industry Report- Cultivated Meat,” 2021.
[7] Y. Ye, J. Zhou, X. Guan, and X. Sun, “Commercialization of cultured meat products: Current status, challenges, and strategic prospects,” Future Foods, vol. 6, Dec. 2022, doi: 10.1016/j.fufo.2022.100177.