درمان پای ضربدری یا ژنووالگوم با ورزش

یک تغییر شکل یا دفورمیتی در مفصل زانو است. اگر با کنار هم بودن زانوها، بین مچ پاها یا قوزک ها فاصله ایجاد شود پای ضربدری گویند. نکته مهم در حالت پای ضربدری این است که انحراف ساق پا نسبت به وضعیت طبیعی به سمت بیرون افزایش می یابد.

انواع زانوی ضربدری یا ژنووالگوم

· فیزیولوژیکی: جزئی از پروسه ی رشد کودک می باشد و به صورت خود به خود تا سن ۷_۶ سالگی رفع می شود.

· پاتولوژیکی: به علت برخی بیماری ها و آسیب ها و عفونت ها رخ می دهد.

ضربدری شدن زانو در کودکان سالم زیر سن ۶ تا ۷ سال نسبتا شایع است، یک بخش طبیعی از فرآیند رشد محسوب می شوند. گاهی اوقات ضربدری شدن زانو که در اواخر دوران کودکی ایجاد می شود و با رسیدن به دوران بزرگسالی بهبود نمی یابد، می تواند به برخی مشکلات و اختلالات مرتبط باشد: تغییر محل مرکز ثقل، کوتاهی قد، تغییر الگوی راه رفتن، آرتروز زودرس زانو، افزایش آسیب پذیری مفصل، آسیب به ستون فقرات، ایجاد لگن مایل. به علاوه حتی اگر یک زانو هم در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد بدن در حالت ایستاده در شرایط نامتعادلی خواهد بود.

درمان ژنووالگوم

اگر متوجه مورد غیرعادی و عجیبی در روش ایستادن یا راه رفتن شدید، حتما با متخصص ارتوپدی مشورت کنید. اصلاح عدم هم ترازی پاها یکی از اهداف اصلی درمان زانو ضربدری است. همچنین جراح سعی می کند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و خطر تخریب و ساییدگی مفصل را کاهش دهد. درمان زانو ضربدری بر اساس علت بروز این مشکل و شدت علائم آن انجام می شود. ممکن است جراح مکمل کلسیم یا ویتامین دی را برای تامین این مواد ضروری در بدن توصیه کند. درمان عارضه هایی که منجر به ژنووالگوم شده اند می تواند بهترین روش برای درمان این مشکل بدون انجام عمل جراحی باشد.

· یکی از این عارضه ها نرمی استخوان است و به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد می شود. درمان این عارضه ساده بوده و سلامت استخوان ها پس از آن می تواند به درمان زانوی ضربدری کمک کند.

· یکی دیگر از عارضه های ناشی از کمبود ویتامین که منجر به ژنووالگوم می شود اسکوروی نام دارد. این عارضه به دلیل کمبود ویتامی C رخ می دهد. هر دوی این عارضه ها با مکمل های ویتامین D یا ویتامین C و یا انجام تزریقات یا رعایت رژیم های غذایی مناسب درمان خواهند شد.

· کفی طبی: در افراد دارای این ناهنجاری با انجام اسکن کف پا نحوه ی توزیع فشار در پای فرد سنجیده می شود و کفی طبی متناسب با ناهنجاری پای فرد طراحی و ساخته می شود. در کفی طبی قوه ای طراحی می شود که نحوه ی توزیع فشار داخل مفاصل را به حالت نرمال باز می گرداند و پاها را در راستای مناسب قرار می دهد.

· زانو بند: برای بازیابی راستای نرمال زانو استفاده از زانو بند مخصوص فرد توصیه می شود. استفاده از زانو بند خصوصا در افراد دارای زمینه وراثتی مناسب است. وظیفه این زانو بند ایجاد یک نیرو در زانو در جهت قرار گرفتن زانو در راستای اصلی است و گاهی نیاز است روی قالب پای فرد ساخته شود.

· فیزیوتراپی: متخصص طب فیزیکی در جلسات فیزیوتراپی می تواند برنامه تمرینی معینی را برای ژنووالگوم به کار گیرد. در بعضی موارد، پای ضربدری یک مسئله بایو مکانیکال است که امکان رفع آن با استفاده از تکنیک های فیزیوتراپی وجود دارد. فیزیوتراپ با تمرکز روی عضلات خاص نیازمند تقویت، فرد مبتلا به زانوی ضربدری می تواند بدن خود را در پوزیشن درست قرار داده و همه ی تمرینات ورزشی را انجام دهد.

· حرکات کششی: بخش مهمی از درمان زانوی ضربدری است. هنگامی که مفصل زانو به طور مداوم در موقعیت نامناسب قرار داشته باشد، ساختارهای خاص آن کوتاه و سفت می شوند. سفتی مفاصل و عضلات زانو می تواند باعث ایجاد مشکل در بازتوانی و تقویت نواحی تحت درمان شود. به این ترتیب می توان از یک برنامه تمرینی شامل یکسری حرکات کششی مناسب برای بهبود وضعیت بیمار استفاده کرد.

· جراحی ژنووالگوم: عمل جراحی زانوی ضربدری با توجه به وضعیت بیمار، سن و درجه شدت بیماری توسط پزشک ارتوپدی انجام می شود. جراحی های اصلاح زانو با توجه به محل برش متفاوت بوده و از قسمت استخوان ران اصلاح می شود.

· فعالیت های ورزشی: در بیشتر افراد مبتلا به ژنووالگوم، تمرینات ورزشی می تواند به تنظیم مجدد زانوها و تثبیت آنها کمک کند. متخصص فیزیوتراپی با همکاری مربیان ورزشی، می توانند راه رفتن فرد را ارزیابی کرده و تمرینات ورزشی را پیشنهاد کند که برای تقویت عضلات پا، لگن و سرینی طراحی شده اند. حتی با پیشرفت در برنامه های تمرینی، ممکن است برای موثرتر کردن آن، از وزنه های پا نیز استفاده شود. اکنون وقت آن رسیده که چندین حرکت برای بهبود پای ضربدری آموزش دهیم.

بال زدن پروانه

این ورزش، یک حرکت یوگا است که باعث کشش زانوها و عضلات مجاور آنها می شود، به نحوی که تراز بندی آنها اصلاح گردد. هر قدر بیشتر زانوهای خود را به سمت زمین بیاورید، با گذشت زمان تراز زانوهای شما بیشتر اصلاح می شود. این حرکت اصلاحی را ۳ ست ۱۰ تایی به صورت تمرکزی و آهسته انجام دهید.

حرکت لانگ به کنار

حرکت لانگ به کنار، یک روش مناسب برای تقویت عضلات بخش داخلی ران ها است. این حرکت همچنین به تراز زانوها کمک می کند، به نحوی که می توانید موقعیت وضعی و نحوه ایستادن خود را بهبود ببخشید.
حرکت لانگ به کنار، به این شکل انجام می شود که حرکت را با ایستادن و باز کردن پاها به عرض سرشانه آغاز کنید. یک قدم به سمت چپ بردارید و باسن خود را به سمت عقب بکشید. سپس زانوی چپ خود را خم کنید با پای چپ خود فشار وارد کنید تا به حالت ایستاده برگردید و برای پای راست همین کار را انجام دهید. این حرکت اصلاحی را برای هر پا در ۳ ست ۱۰ تایی انجام دهید.

دوچرخه سواری

بر اساس وضعیت بهتر شدن زانوهای خود، این حرکت را حداقل ۳۰ دقیقه با شدت متوسط به صورت اینتروال بین هر ۵ دقیقه تمرین با فواصل استراحتی فعال ۲ دقیقه ای به شکل منظم انجام دهید.

بلند کردن پاها

شما می توانید حرکت بلند کردن پاها در حالت نشسته را هم انجام دهید. برای انجام این حرکت، شما می توانید صاف روی زمین دراز بکشید، کف دست های خود را کنارتان قرار دهید و پاهای خود را از زمین بلند کنید. به محض آن که پاهای شما در زاویه ۹۰ درجه نسبت به بدن شما قرار گرفتند، می توانید چند ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس به موقعیت اولیه باز گردید. این حرکت اصلاحی را ۲۰ بار، در ۴ ست انجام دهید.

دور کردن پا به کمک دستگاه کابل

این حرکت برای تقویت عضلات ران و لگن بسیار مفید است، البته به کمک دستگاه و در باشگاه قابل انجام است. برای انجام آن باید یک مچ بند کشی را به مچ پای خود ببنید و آن را پایین نگه دارید، در حالی که ایستاده اید وزن خود را روی شانه چپ بگذارید و یک حرکت کمانی داشته باشید، یعنی پای راست خود را از بغل تا جایی که ممکن است بالا بیاورید و سپس مجدد به حالت قبل بازگردید. این حرکت اصلاحی را برای هر پا در ۳ ست ۲۰ تایی انجام دهید.

اسکوات به کمک دیوار

پشت به دیوار قرار بگیرید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید، کمی از دیوار فاصله بگیرید کمر را به دیوار تکیه دهید، به حالت اسکوات با زاویه 90 درجه بنشینید و ۲۰ ثانیه این حالت را حفظ کنید. عضلات شکم خود را منقبض کنید. این که چه مقدار در این حالت باقی بمانید وابسته به قدرت شما است، به تدریج می توانید زمان را افزایش دهید. این حرکت اصلاحی را ۴ ست انجام دهید.

پیشنهاد می کنیم پیش از هرگونه اقدامی، حتما با متخصص ارتوپدی مشورت کنید.