تفسیر ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی (جعل امضاء)

تعریف جعل امضاء از لحاظ قانون مجازات اسلامی ایران

جعل امضاء یا اثر انگشت در قانون مجازات اسلامی تعریف نشده است بلکه در ماده 523 قانون مجازات به مصادیق آن و مجازات آن پرداخته است .ماده 523 قانون مجازات اسلامی اشعار میدارد:جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.

چند نکته مهم و کلیدی در خصوص این ماده جهت وکلای محترم ،دانشجویان حقوق و قضات محترم لازم به توضیح است که در جهت جلوگیری از اطاله کلام و توضیح واضحات در ذیل به آن میپردازم

1-در جرم جعل (ساختن ) بایستی سه رکن ایجاد جرم (عنصر قانونی -مادی و معنوی ) وجود داشته باشد -عنصر مادی جرم جعل امضاء ،شباهت امضاء (قصد تقلب)میباشد بعبارت دیگر شخص جاعل بایستی امضایی شبیه امضاء صاحب امضاء جعل و ارائه نماید

2-عنصر معنوی جرم جعل امضاءدر این است که جاعل با قصد و عمل مجرمانه و با سوء نیت و با قصد تقلب ،اقدام به جعل امضاء نموده باشد و نکته مهم در اینست که جعل امضاء موجب ضرر و زیان (اعم از مادی یا روانی ) صاحب امضاء شده باشد. فلذا چنانچه شخصی اقدام به جعل امضاء دیگری نموده باشد اما ضرری به صاحب امضاء وارد نکرده باشد این را نمیتوان مصداق جرم جعل و مستوجب مجازات دانست

3-نکته مهم و حائز اهمیت در اینست که جعل امضاء تنها توسط صاحب امضاء قابل پیگیری است فلذا افراد دیگری بجز صاحب امضاء حق طرح دعوی نداشته وچنانچه طرح دعوایی در این خصوص مطرح گردد موجب صدور قرار منع تعقیب خواهد شد .

4- نکته دیگر اینکه امضاء بایستی بدون اجازه صاحب امضاء،جعل شده باشد فلذا چنانچه صاحب امضاء یا مهر اجازه (کتبی /شفاهی با شهادت شهود)به جاعل داده باشد نمیتوان جاعل را تحت تعقیب قرار داد و اساسا جاعل در اینجا فاقد سوء نیت کیفری است. 

پس چند نکته در ماده 523 قانون مجازات اسلامی ودر خصوص جعل امضاء حائز اهمیت است :1-امضاء جاعل با امضاء صاحب امضاء بایستی مشابهت داشته باشد (قصد تقلب)2-صرفا صاحب امضاء میتواند شاکی جاعل باشد نه شخص دیگری 3-جاعل اجازه امضاء از طرف صاحب امضاء نداشته باشد4-جعل امضاء موجب ضرر و زیان به صاحب امضاء شده باشد 

بهزاد رحمانی مهر