مسئولیت اجتماعی شرکت ها؛ ضرورتی استراتژیک برای آینده اقتصاد ایران

مسئولیت اجتماعی شرکت ها امروز به یکی از مباحث کلیدی در حکمرانی اقتصاد ایران تبدیل شده است. در شرایطی که جامعه با چالش هایی چون شکاف دیجیتال، نابرابری اجتماعی، کاهش اعتماد عمومی و فشارهای محیط زیستی روبه روست، نقش شرکت ها دیگر تنها تولید کالا و خدمات نیست؛ بلکه بر اساس استانداردهای جهانی، بنگاه های اقتصادی موظف اند اثر فعالیت های خود را بر جامعه و محیط زیست مدیریت کنند. این الزام نه از سر تبلیغات، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای بقای شرکت ها و توسعه پایدار کشور محسوب می شود.

در ایران نیز انتظار از شرکت ها برای ایفای نقش اجتماعی رو به افزایش است. مطالبه گری شهروندان، رشد آگاهی عمومی و گسترش فناوری اطلاعات باعث شده بنگاه ها ناگزیر به پاسخگویی و شفافیت بیشتر باشند. تجربه جهانی نشان می دهد سرمایه گذاری در مسئولیت اجتماعی، ارزش اقتصادی بلندمدت ایجاد می کند؛ از ارتقای سرمایه انسانی گرفته تا افزایش اعتماد عمومی و بهبود تصویر برند. اما اجرای صحیح CSR در ایران با موانع ساختاری، قانونی و فرهنگی روبه روست. نبود قوانین الزام آور، ضعف گزارش دهی، نگاه کوتاه مدت برخی شرکت ها و عدم وجود ساختار مستقل CSR سبب شده بسیاری از اقدامات اجتماعی، پراکنده و کم اثر باقی بمانند.

با این حال، فرصت های مهمی نیز پیش روی کشور قرار دارد. حمایت دولت از برنامه های توسعه پایدار، ظرفیت بالای بنگاه های بزرگ اقتصادی، تحولات دیجیتال و تمایل جامعه به مشارکت، بستری مناسب برای توسعه برنامه های مسئولیت اجتماعی فراهم کرده است. چنانچه این ظرفیت ها به درستی هدایت شوند، CSR می تواند در کاهش نابرابری ها، افزایش عدالت اجتماعی، توانمندسازی مناطق محروم و حتی رشد اقتصادی کشور نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

از منظر سیاست گذاری، ضروری است شرکت ها رویکردی نظام مند و بلندمدت اتخاذ کنند. تشکیل واحد مستقل CSR، طراحی پروژه های پایدار در حوزه هایی مانند آموزش، سلامت و محیط زیست، و تعامل مستمر با ذینفعان می تواند اثربخشی اقدامات اجتماعی را به طور چشمگیر افزایش دهد. از سوی دیگر، دولت و مجلس باید چارچوبی قانونی برای مسئولیت اجتماعی تدوین کنند تا استانداردهای گزارش دهی، شفافیت و پاسخگویی شرکت ها قابل ارزیابی و نظارت شود. ابزارهای تشویقی مانند معافیت های مالیاتی، تسهیلات یا امتیازهای رقابتی نیز می تواند شرکت ها را به سرمایه گذاری اجتماعی هدفمند ترغیب کند.

در نهایت، مسئولیت اجتماعی در ایران باید از سطح اقدامات خیرخواهانه موردی فراتر رود و به یک استراتژی توسعه محور تبدیل شود. آینده اقتصادی کشور وابسته به این است که شرکت ها چگونه نقش خود را در جامعه تعریف می کنند. بنگاه هایی که امروز در مسیر مسئولیت پذیری اجتماعی گام برمی دارند، نه تنها به توسعه پایدار ایران کمک می کنند، بلکه آینده اقتصادی خود را نیز تضمین خواهند کرد. اکنون زمان آن رسیده که CSR به یک اصل بنیادین در حکمرانی اقتصادی ایران تبدیل شود؛ اصلی که ثمرات آن هم برای شرکت ها و هم برای جامعه ماندگار خواهد بود.