تاثیر سینمای مستند و تجربی بر افزایش آگاهی اجتماعی

سینمای مستند نوعی سینماست که تلاش می کند واقعیت های زندگی و جامعه را همان طور که هستند نشان دهد و به همین دلیل نقش مهمی در آگاهی مردم دارد . وقتی مردم یک مستند می بینند با موضوعاتی روبه رو می شوند که شاید در زندگی روزمره یا رسانه های رسمی کمتر دیده باشند این موضوعات می تواند مشکلات اجتماعی مثل فقر و نابرابری باشد یا مسائل جهانی مثل بحران محیط زیست ، معضل کمبود منابع انرژی و بروز جنگ ها .

مستندها با تصویر و روایت ساده و مستقیم باعث می شوند مخاطب نه فقط اطلاعات تازه بگیرد بلکه احساس کند باید درباره آن فکر کند و حتی واکنش نشان دهد به همین دلیل مستندها می توانند افکار عمومی را تغییر دهند و جامعه را به سمت گفت وگو و اصلاح حرکت دهند. مستندها چند کار اصلی انجام می دهند: اول واقعیت های پنهان را آشکار می کنند ، دوم موضوعات پیچیده را ساده و قابل فهم می سازند، سوم احساس همدلی و مسئولیت ایجاد می کنند و چهارم زمینه گفت وگو و نقد اجتماعی را فراهم می کنند . وقتی یک مستند درباره زندگی یک فرد ساخته می شود مخاطب راحت تر با او همدلی می کند و مشکل او را مشکل خودش می بیند همین همدلی می تواند به تغییر نگرش و رفتار منجر شود . البته مستندها همیشه بی طرف نیستند چون انتخاب سوژه و زاویه دید کارگردان ، خودش نوعی موضع گیری است . اگر مستند فقط در خدمت تبلیغ یا یک ایدئولوژی باشد از نقش آگاهی بخش دور می شود و به ابزار جهت دهی افکار تبدیل می گردد . بنابراین ارزش واقعی مستند به میزان صداقت و استقلال آن بستگی دارد اگر مستند مستقل باشد می تواند مقاومت فرهنگی ایجاد کند و روایت های فراموش شده را به سطح بیاورد . در جهانی که رسانه های رسمی حقیقت را فیلتر می کنند ، مستندها یادآوری می کنند که حقیقت همیشه در معرض حذف و تحریف است و همین یادآوری خودش یک کنش سیاسی است .

 سینمای مستند علاوه بر این فرصت ها با چالش هایی هم روبه روست همچون کمبود منابع مالی ، سانسور و رقابت با رسانه های سرگرم کننده . اما در مقابل فرصت های زیادی هم دارد مثل گسترش پلتفرم های دیجیتال و علاقه نسل جوان . به روایت های واقعی این فرصت ها باعث می شوند مستندها بیشتر دیده شوند و اثرگذاری بیشتری داشته باشند . در نهایت می توان بیان داشت سینمای مستند نه فقط یک ژانر هنری بلکه میدان نبردی برای حقیقت و آگاهی است . هر مستند می تواند افکار عمومی را به لرزه درآورد و جامعه را به بازاندیشی و کنشگری دعوت کند این قدرت از صداقت و جسارت در بازنمایی واقعیت سرچشمه می گیرد و اگر با شفافیت اخلاقی و سواد رسانه ای مخاطب همراه شود می تواند به تغییر پایدار اجتماعی منجر شود.