یادداشتی از شهرام آزموده سردبیر ماهنامه تالش (با عنوان نگذاریم بمیرد مرتع )

همایش ملی تالش شناسی 

آنانی که به طبیعت علاقه دارند و می دانند گیاهان چه نقشی در زندگی و حفظ زیباییهای طبیعت دارند، بی شک از مزایا و فوائد مراتع نیز اطلاع دارند.

مراتع بخشی از محیط اطراف ما هستند که با تولید گیاهان مختلف نقش اساسی در تولید علوفه که خوراک اصلی دام هاست دارند.مراتع یکی از اصلی ترین منابع و مراکز تولید خوراک دامی و در واقع یکی از منابع اصلی تغذیه دام ها هستند و صد البته نقش اساسی در حفظ اکوسیستم هر منطقه نیز دارند. مراتع علاوه بر تغذیه دام ها از موانع اصلی تخریب خاک در مناطق مختلف از جمله در ارتفاعات نیز هستند .

سرزمین ما ایران و فرزندش تالش عزیز ما نیز دارای مراتع قابل توجهی در گذشته ها بوده که امروزه متاسفانه بر اثر دخالت های متعدد انسان یا عوامل طبیعی و غیر طبیعی، بخش اعظمی از آن ها خراب شده و یا از بین رفته است .

ارتفاعات رشته کوه تالش در گذشته ها دارای مراتعی به مراتب غنی تر از امروز بوده که در مواردی استفاده از آنها یا مالکیت آنها موجب ایجاد درگیری در بین ساکنین مناطق مختلف و از جمله اهالی ارتفاعات تالش و خلخال و زنجان و... نیز می شده است که در مواردی این درگیری ها در چند سال اخیر نیز وجود داشته اند و چه بسا در آینده نیز شاهد اینگونه درگیری ها باشیم.

اینک که با عنایت به شرایط و دلایل عدیده ، بخش اعظمی از مراتع در ارتفاعات مناطق تالش نشین در شهرستان های مختلف صدمه دیده اند و فقیر یا تخریب شده اند بهتر است در جهت حفظ و نگهداری از مراتع باقی مانده بیش از پیش بکوشیم .

بخشی از کوشش ها برای این کار به اداراتی چون سازمان جنگل ها و مراتع و ،،، مرتبط است . اما بخشی از وظایف در حفظ و نگهداری از مراتع بر عهده ما بومیان است . از جمله این بومیان کسانی هستند که به مشاغلی چون دامداری و دامپروری مشغول هستند . چوپانان و گالشهایی که دارای دامهای سبک و سنگین و به قول ما تالش ها سفید و سیاه ( ایسپیبیه مال و سبیبامال) هستند . این عزیزان باید از طریق دریافت تازه ها و مشاوره علمی از کارشناسان در این راه کمک کنند .

از دامداران و دامپروران منطقه که بگذریم افراد بومی غیر دامدار نیز در این راه وظایفی دارند. پاکیزه نگه داشتن مراتع از زباله و تلاش و کمک برای عاری ساختن مراتع از زباله ها یکی از وظایف عادی ماست . از طرفی مشاهده می کنیم که جوانانی با ماشین های خاص و موتور سیکلت های معمولی و یا خاص مراتع را چنان در می نوردند که انگار نه انگار این مناطق باید حفاظت شوند و مراقبت از آنان وظیفه همه ماست . هرچند کم نیستند افرادی که به هر شکل ممکن سعی می کنند و در هر زمان و به هر شکل ممکن که در توان دارند ، مراقب محیط اطراف خود و از جمله مراتع باشند . اما این کار باید به صورت همگانی رخ دهد. چراکه حفاظت از مراتع همانند حفاظت از جنگل ها و چشمه ها و رودخانه ها و... یک وظیفه عمومی است . چون هرکدام از آنها بخشی از میهن ما و پاره ای از سرمایه های ملی ما می باشند. البته چند سالی ست که برخی گیاهان خاردار ( که در منطقه تالش با نام شل شناخته می شود ) در مراتع رشد سریعی یافته اند و چنان تکثیر شده اند که با وجود گل بنفش و زیبایشان که موجب خلق تصاویر زیبا ( همانند آنچه در تصویر می بینید) شده است.

 اما بی شک این گیاه نه مصرف خوراکی برای دام دارد و نه ارزش و قابلیت ذخیره توسط دامداران را دارا می باشد ؛ بلکه به عنوان یک گیاه مزاحم و مانع در پرورش دام توسط دامداران دیده می شود و بهتر است اداراتی چون جهاد کشاورزی و سازمان جنگل ها و مراتع و... در باره این گیاه چاره ای بیندیشند تا بار دیگر شکل و شمایل قدیمی مراتع تالش که با وجود دامداری و دامپروری در تالش کمک شایانی کند و از طرفی نیز سبب چرخش اقتصاد خانواده ها در منطقه گردد.

امید است همه ما همانند اجدادمان به محیط اطرافمان با نگاهی خاص و مهربانانه بنگریم و با کمک به حفظ و بقای مراتع موجب بهتر شدن اوضاع طبیعت منطقه و همچنین بهتر شدن اوضاع اقتصادی گروه قابل توجهی از مردم منطقه که همان عشایر سختکوش تالش می باشند، شویم. باشد که کمک به حفظ مراتع را به هر شکلی که امکان دارد ، فراموش نکنیم .

شهرام آزموده ، ماهنامه تالش _ش ۱۹۹_ص۴