تحلیلی برتفاوت قالب و ساختار نگارش یادداشت علمی و مقاله علمی پژوهشی
یادداشت علمی و مقاله علمی پژوهشی هر دو در قلمرو تحقیق و نوشتار علمی قرار می گیرند اما تفاوت های بنیادین در هدف، ساختار، محتوا و جایگاه آن ها باعث می شود که نتوان آن ها را هم سنگ دانست. یادداشت علمی معمولا متنی کوتاه و تحلیلی است که نویسنده در آن به طرح یک دیدگاه، نقد یک نظریه یا مرور سریع یک موضوع علمی می پردازد. این قالب بیشتر برای ایجاد گفت وگو و تبادل نظر در سطح جامعه علمی طراحی شده و به همین دلیل ساختار آن انعطاف پذیر است. نویسنده می تواند بدون الزام به ارائه داده های تجربی یا روش تحقیق ، صرفا بر پایه دانش ، تجربه یا تحلیل خود موضوعی را مطرح کند. یادداشت علمی اغلب در یک یا دو صفحه بصورت محدود منتشر می شود و بیشتر ارزش آن در تحریک ذهن خواننده و گشودن افق های تازه برای اندیشیدن است تا ارائه یافته های نوین.
در مقابل ، مقاله علمی پژوهشی محصول یک فرآیند کامل تحقیق است. این نوع مقاله باید ساختار استاندارد و رسمی داشته باشد؛ چکیده ای که خلاصه ای از کل پژوهش را بیان کند، مقدمه ای که مسئله و اهمیت آن را توضیح دهد، مرور ادبیاتی برای نشان دادن جایگاه پژوهش در میان مطالعات پیشین ، بخش روش تحقیق که جزئیات گردآوری داده ها و شیوه تحلیل را روشن کند، یافته ها که نتایج خام پژوهش را عرضه نماید، بحثی که این یافته ها را در پرتو نظریه ها و مطالعات قبلی تفسیر کند و در نهایت نتیجه گیری که دستاوردهای اصلی پژوهش را جمع بندی کند.
مقاله علمی پژوهشی نه تنها باید داده های معتبر و تحلیل علمی ارائه دهد بلکه باید با ارجاعات دقیق و گسترده نشان دهد که نویسنده بر ادبیات موضوع بسیار مسلط است. از نظر جایگاه، یادداشت علمی معمولا در بخش های تحلیلی یا عمومی نشریات علمی منتشر می شود و ارزش آن بیشتر در ایجاد تعامل و طرح پرسش های نوین و تازه است. اما مقاله علمی پژوهشی در مجلات معتبر علمی چاپ می شود و دارای امتیاز علمی برای نویسنده است؛ به همین دلیل معیار اصلی ارزیابی پژوهشگران و دانشگاهیان محسوب می شود. یادداشت علمی می تواند مقدمه ای برای شکل گیری یک پژوهش باشد، اما مقاله پژوهشی نتیجه نهایی یک فرآیند علمی کامل است.
اگر بخواهیم تحلیلی تر نگاه کنیم ، یادداشت علمی را می توان به مثابه «بارقه ای برای تفکر و تعقل » دانست ؛ متنی که ذهن را برمی انگیزد و مسیرهای تازه ای برای پژوهش می گشاید. در مقابل ، مقاله علمی پژوهشی «نوری برای روشن کردن بهتر مسیر علم» است؛ سندی رسمی که یافته های نوین را ثبت می کند و به بدنه دانش بشری می افزاید. یادداشت علمی بیشتر به مخاطب عمومی یا نیمه تخصصی توجه دارد ، در حالی که مقاله پژوهشی مخاطب اصلی اش جامعه دانشگاهی و پژوهشگران متخصص اند. به این ترتیب، تفاوت در قالب و ساختار نگارش میان یادداشت علمی و مقاله علمی پژوهشی نه صرفا شکلی، بلکه ماهوی است ؛ یادداشت علمی ابزار ارتباط و نقد است ، مقاله پژوهشی ابزار تولید و تثبیت دانش.