قاعده تسلیط

 ««قاعده تسلیط»» 

ابتدای امر به تعریف مالکیت می پردازیم،مالکیت از حقوق عینی اصلی به شمار می رود و کامل ترین حق عینی است که اعم از مالکیت عین و منافع می باشد.مالک هرتصرفی می تواند در اموال خود داشته باشد.

ویژگی های حق مالکیت: 

۱-مطلق بودن:یعنی مالک هرتصرفی که بخواهد می تواند در مال داشته باشد و این حق قابل استناد در برابر همه اشخاص می باشد.

۲-انحصاری بودن:یعنی مالک فقط خودش در مال تصرف می کند و می تواند مانع استفاده اشخاص دیگر در مایملک خود شود.

۳-دائمی بودن مالکیت:البته لازم به ذکر است که شخص تا زمانی مالک آن مال است که مال باقی بماند و از بین نرفته باشد و مالکیت شخص در اثر معطل ماندن زائل نمی شود یا در صورت عدم استفاده شخص از مال خود ساقط نمی شود.دائمی بودن مالکیت فقط مختص به مالکیت عین است و مالکیت منافع ممکن موقت باشد.

در مبحث مالکیت دانستن ۳ عنصر لازم است:

۱) قاعده تسلیط

۲) مالکیت تبعی

۳) اماره تصرف

قاعده تسلیط: این قاعده اشاره به ویژگی مطلق بودن مالکیت دارد.ماده ۳۰ قانون مدنی بیان می کند: هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد،مگر درمواردی که قانون استثنا کرده باشد.

(( الناس مسلطون علی اموالهم))

یک قاعده دیگر به نام قاعده لاضرر وجود دارد که می گوید: هیچ کس نمی تواند به دیگری ضرر برساند. حال طبق این قاعده آیا مالک مجاز به هر تصرفی در اموال خود می باشد؟حتی تصرفاتی که به اشخاص دیگر ضرر می رساند؟ پاسخ به این سوال شامل یک اصل و یک استثنا است:

اصل بر این است که قاعده لاضرر مقدم است بر قاعده تسلیط،یعنی اگر تصرف مالک در مال متعلق به خود موجب ضرر به دیگری شود،تصرفات مالک متوقف می شود.

استثنا: اگر این دو شرط وجود داشته باشد قاعده تسلیط مقدم است بر قاعده لاضرر.

آن شروط عبارتند از :

۱- تصرفات و استفاده مالک، به میزان متعارف باشد.

۲- تصرفات مالک برای رفع حاجت یا دفع ضرر از خود باشد.

به عنوان مثال اگر شخصی در منزل خود آتش روشن کرده است و باعث ضرر به همسایه شود،طبق قاعده لاضرر همسایه می تواند جلوی آتش روشن کردن شخص را بگیرد.اما اگر این آتش متعارف باشد یا برای رفع حاجت یا دفع ضرر از خود باشد،طبق قاعده تسلیط،حق روشن کردن آتش را خواهد داشت.