بازنمایی چالش های منطقه خاورمیانه در رسانه های سازمان ملل ؛ قربانی یا تهدید؟
خاورمیانه، منطقه ای با تاریخ کهن ، تنوع فرهنگی و بحران های مکرر ، همواره در کانون توجه رسانه های جهانی بوده است. سازمان ملل متحد، به عنوان نهادی بین المللی با ماموریت حفظ صلح و توسعه، از طریق گزارش ها، مستندها و کمپین های اطلاع رسانی، نقش مهمی در شکل دهی به تصویر عمومی از این منطقه ایفا کرده است. اما این تصویرسازی ها تا چه اندازه واقع گرایانه، منصفانه و چندوجهی هستند؟ آیا خاورمیانه بیشتر به عنوان قربانی بحران ها بازنمایی و تصویر می شود یا تهدیدی برای نظم جهانی؟
گفتمان رسانه ای سازمان های بین المللی، اغلب با رویکردی انسان دوستانه، اما گاه با سوگیری های سیاسی و امنیتی، به تصویرسازی از مناطق بحران زده می پردازد.در گزارش های حقوق بشر، خاورمیانه اغلب به عنوان قربانی نقض حقوق انسانی ،جنگ ، آوارگی و فقر بازنمایی می شود. در گزارش های امنیتی و ضدتروریسم، برخی کشورهای منطقه به عنوان منشا تهدیدهای جهانی معرفی می شوند، که این دوگانگی در تصویرسازی، گفتمانی کاملا متناقض ایجاد می کند. به عنوان مثال ، گزارش های مربوط به کشور سوریه و فلسطین، همدلی با قربانیان را نشان می دهند ، اما در مورد کشورهای ایران ، یمن و لبنان تمرکز بر تهدیدهای منطقه ای غالب است. مستندهای تولیدشده توسط نهادهای وابسته به سازمان ملل، مانند UNHCR یا UNICEF، معمولا بر رنج کودکان، زنان و پناهندگان تمرکز ویژه دارند. برخی از این مستندها با استفاده از موسیقی احساسی، تصاویر دردناک و روایت های شخصی، خاورمیانه را به عنوان قربانی بحران های انسانی تصویر و بازنمایی می کنند. در مقابل ، برخی کمپین های امنیتی یا ضدافراط گرایی، با تصاویر خشن و هشدارآمیزو سوگیری های جانبدارانه ، منطقه را تهدیدی بالقوه برای صلح جهانی معرفی می کنند. شیوه بازنمایی منطقه خاورمیانه در رسانه های سازمان ملل، اغلب در دو قطب قربانی سازی (Victimization) و تهدیدسازی (Threat Construction) قرار دارد.
این دوگانگی، نه تنها بر افکار عمومی جهانی تاثیر به سزایی گذاشته ، بلکه بر سیاست گذاری های بین المللی نیز سایه می افکند. تحلیل گفتمان انتقادی نشان می دهد که انتخاب واژگان، تصاویر و روایت ها، به طور ضمنی حامل ارزش گذاری های سیاسی خاص و جانبدارانه هستند. رسانه ها می توانند با بازنمایی مواردی همچون نقض حقوق بشر و بحران های انسانی، دولت ها را به پاسخگویی و اصلاح رفتار وادار کنند. اما در صورت سوگیری یا انتخاب گزینشی روایت ها، ممکن است به تقویت کلیشه ها و نادیده گرفتن پیچیدگی های فرهنگی و تاریخی منطقه منجر شوند. بعنوان چالش اصلی نمایش منطقه خاورمیانه در رسانه ها میتوان به بازنمایی تک بعدی و کلیشه ای از خاورمیانه، که یا آن را قربانی بی پناه یا تهدیدی خطرناک نشان می دهد اشاره داشت. در این رابطه می توان این بازنمایی و تصویر سازی را حداقل تلطیف کرد پیشنهادهایی همچون : 1 - تولید روایت های چندصدایی با مشارکت هنرمندان، پژوهشگران و فعالان محلی 2 - استفاده از زبان و تصویرهایی که کرامت انسانی و تنوع فرهنگی را برجسته کنند. 3- پرهیز از امنیتی سازی افراطی و تمرکز بر ظرفیت های صلح سازی منطقه از این دسته به شمار میروند.
بازنمایی خاورمیانه در رسانه های سازمان ملل، بازتابی از تنش میان همدلی انسانی و ملاحظات سیاسی است. برای رسیدن به تصویرسازی منصفانه و تحول ساز ، باید از دوگانگی قربانی/تهدید به طور جد عبور کرد و به سوی روایت هایی انسانی، پیچیده و چندوجهی حرکت نمود.