نقش واکنش والدین در شکل گیری احساس مسئولیت فرزندان

واکنش والدین در برابر رفتارها و تصمیم های فرزندان، از موثرترین عوامل در رشد احساس مسئولیت در آنان است. هرگاه والدین در موقعیت های روزمره با درک، همدلی و توجه به احساسات فرزند خود برخورد می کنند، او می آموزد که پیامد اعمالش را بپذیرد، در تصمیم گیری ها دقت بیشتری داشته باشد و در برابر نتایج رفتار خود پاسخ گو باشد. در واقع، کودک از طریق مشاهده ی نحوه ی واکنش والدین، می آموزد چگونه با موقعیت های دشوار روبه رو شود و مسئولیت رفتارهایش را بپذیرد.

اما گاهی والدین، به ویژه از سر دلسوزی یا نگرانی، در برابر اشتباهات فرزندشان، خودشان مشکل را برطرف می کنند یا تقصیر را به گردن دیگران می اندازند. این رفتار، هرچند ظاهرا حمایتگرانه است، اما به مرور موجب می شود کودک حس مسئولیت پذیری را از دست بدهد و در آینده، هنگام مواجهه با مشکلات، از پذیرش نقش خود ناتوان باشد. در چنین شرایطی، کودک یاد نمی گیرد که خطا بخشی از مسیر رشد است و باید برای اصلاح آن تلاش کند.

بهترین راهکار این است که والدین، در کنار حمایت عاطفی و توجه به نیازهای هیجانی، اجازه دهند فرزندشان با پیامدهای طبیعی رفتار خود روبه رو شود. برای نمونه، اگر تکلیفش را فراموش کرده، با لحنی آرام و محبت آمیز او را تشویق کنند تا خودش جبران کند. این روش به او می آموزد که هر رفتار و تصمیم، معنا و اثری در زندگی دارد و باید مسئولانه عمل کرد.

در نهایت، والدینی که در فرایند تربیت، میان محبت، حمایت و مسئولیت پذیری تعادل برقرار می کنند، نه تنها احساس امنیت را در فرزند خود تقویت می نمایند، بلکه او را برای زندگی در جامعه ای آگاه، منظم و مسئول آماده می سازند.