علی یارمهدی
2 یادداشت منتشر شدهگردشگری در مناطق آزاد
بر اساس تعاریف و قوانین، منطقه آزاد منطقه ای محدود و محافظ شده ی بندری و غیربندری است که از تحت برخی قوانین جاری کشور قرار نمی کیرد. محدوده یا مناطق آزاد، مزایایی چون: معافیت های مالیاتی، بخشودگی سود عوارض گمرکی، نبود قوانین دست و پا گیر اداری و تسریه و سهولت در جذب سرمایه گذار دارد که باعث ترغیب شهروندان ایرانی و خارجی جهت ورود به این مناطق با هدف تجارت و بازرگانی می شود. در کل هفت منطقه ی آزاد تجاری قشم، کیش، اروند، ماکو، انزلی، چابهار و ارس در کشور ثبت و فعال اند که هر یک به فراخور موقعیت جغرافیایی خود فعالیت های گوناگونی دارند. نام منطقه ی آزاد تجاری به خودی خود به منزله ی تجارت و داد و ستد آزاد و فارغ و یا تسهیل در معاملات جاری سرزمین اصلی ست. اما گاها در تفسیر این عنوان، اشتباه یا سوء برداشتی صورت می گیرد. آزادی در یک منطقه ی تجاری به معنای آزادی در همه ی امور و درجات نیست، بلکه آزادی در تجارت و بازرگانی مد نظر است. از سویی دیگر و همان گونه که اشاره شد، منطق آزاد تجاری در ایران به سبب موقعیت های استراتژیک و جغرافیایی خود دارای پتانسیل های گوناگون در زمینه های مختلف من جمله گردش گری ست.
این یکی دیگر از موهبت های کشورمان است که هر هفت منطقه ی آزاد دارای پتانسیل گردشکری بوده و برنامه ریزی ها به طریقی پیش رفته که در این زمینه رقابت سرسختی میان مناطق جهت پیش تازی در امر گردش گری صورت گرفته است.
اما اگر بخواهیم از دید جغرافیایی مناطق را تفکیک کنیم، سه منطقه ی قشم، کیش و چابهار در جنوب کشور و در نزدیکی خلیج همیشگی فارس و دارای قابلیت های گردشگری ساحلی، آبی و اقلیمی ست. از سویی، سه منطقه ی انزلی، ارس و ماکو در شمال کشور واقع شده و نزدیکی به کشور های همسایه ی شمالی، دارای قابلیت های گردشگری زمستانی، آبی طبیعت گردی ست. منطقه ی آزاد اروند با توجه به همسایگی با جمهوری عراق، پتانسیل بالایی در جذب گردشگر سلامت دارد.
اگر دقیق تر و بیشتر به قابلیت های گردشگری مناطق آزاد نگاه کنیم و درجات آزادی لحاظ شده ی اقتصادی و بازرگانی را علاوه کنیم، خواهیم دید جذب میهمان در این مناطق سهل تر، بهتر و پر سود تر از دیگر نقاط گردشگری کشور مان می باشد. اما آیا در این مناطق نیز مانند دیگر نقاط بی شمار گردشگری کشور، زیر ساخت ها و روساخت های لازم جهت جذب توریست را داراست ؟ آیا کیفیت خدمات ارائه شده در مناطق آزاد، به طریقی برنامه ریزی شده است که برآورنده ی نیاز های کلی میهمانان باشد ؟
تعداد پرواز ها، تعداد شناور ها، ساعات تردد شان و راه های مواصلاتی شان از سرزمین اصلی به جزایر و مناطق خاکی، دارای استاندارد های لازم و تعریف شده ی گردشگری می باشد ؟
این سولات و سولاتی همانند این، اتاق فکری را می طلبد که پاسخ به آن ها می تواند راه گشای برنامه ای مدون و شکیل، جهت نیل به هدف نهایی تعداد گردشگر جذب شده به مناطق آزاد و کیفیت قابل قبول ارائه شده به ایشان باشد.
مناطق آزاد با توجه به تردد میهمانان و بازرگانان غیر ایرانی و غیر مقیم، بستر مناسبی جهت راه اندازی و بهره برداری از اقامت گاه های بوم گردی ست، چرا که در این اقامت گاه ها علاوه بر ارائه ی خدمات به صورت سنتی و مطابق با زیست بوم منطقه، نیروی انسانی شاغل در آن نیز کاملا بومی بوده و به شکلی منطقه ای و محلی نسبت به ارائه ی خدمات به میهمانان اقدام می کنند. اما این مهم نباید به شکلی باشد که تهدیدی برای دیگر تاسیات گردشگری، از جمله هتل ها، هتل آپارتمان ها و ... باشد.