هوشیاری مردم و مدیریت صحیح دولت؛ مهم ترین راهکار خنثی سازی مکانیزم ماشه

هوشیاری مردم و مدیریت صحیح دولت؛ مهم ترین راهکار خنثی سازی مکانیزم ماشه

در سال های اخیر، «مکانیزم ماشه» به یکی از بحث برانگیزترین ابزارهای حقوقی و سیاسی در عرصه بین الملل تبدیل شده است. این سازوکار که در توافق هسته ای برجام گنجانده شد، به کشورهای عضو اجازه می دهد در صورت ادعای نقض تعهدات از سوی ایران، تمامی تحریم های شورای امنیت علیه کشور بازگردد. به همین دلیل، توجه به شیوه های خنثی سازی و کاهش آثار احتمالی فعال شدن آن، یکی از مهم ترین موضوعات سیاست داخلی و خارجی ایران به شمار می رود.

در این میان، دو مولفه «هوشیاری مردم» و «مدیریت صحیح دولت» بیش از هر عامل دیگری می تواند در بی اثر کردن تهدیدات ناشی از مکانیزم ماشه نقش ایفا کند. تجربه های تاریخی نشان داده که تحریم ها و فشارهای خارجی، در صورتی که جامعه داخلی از انسجام و روحیه مقاومتی بالا برخوردار باشد، اثرگذاری محدودی خواهند داشت. هوشیاری مردم یعنی آگاهی از ابعاد جنگ روانی و رسانه ای دشمن، پرهیز از شایعه پراکنی و حفظ اعتماد نسبت به مسیرهای قانونی کشور. این آگاهی اجتماعی، نخستین دیوار دفاعی در برابر فشارهای بیرونی است و می تواند بسیاری از اهداف تحریمی را ناکام بگذارد.

از سوی دیگر، مدیریت کارآمد دولت نقش مکمل و اساسی در این روند دارد. دولت می تواند با تدوین سیاست های اقتصادی هوشمندانه، متنوع سازی شرکای تجاری، تقویت تولید داخلی و شفافیت در اطلاع رسانی، اثرات منفی تحریم ها را به حداقل برساند. تجربه های اخیر در حوزه هایی چون توسعه صادرات غیرنفتی، افزایش مبادلات منطقه ای و استفاده از ظرفیت اقتصاد دیجیتال نشان می دهد که اراده سیاسی و تدبیر اقتصادی می تواند مسیرهای جدیدی برای بی اثر کردن فشارهای بین المللی بگشاید.

نکته مهم دیگر، اعتماد متقابل میان مردم و حاکمیت است. اگر دولت بتواند با سیاست های اجتماعی و اقتصادی خود، رفاه نسبی و ثبات بازار را تضمین کند، جامعه نیز در برابر فشارهای خارجی پایداری بیشتری نشان خواهد داد. در مقابل، هرگونه ضعف در مدیریت، فساد اقتصادی یا ناهماهنگی میان نهادهای مسئول، بستر لازم را برای بهره برداری مخالفان فراهم می کند. بنابراین، خنثی سازی مکانیزم ماشه تنها در حوزه دیپلماسی خلاصه نمی شود، بلکه نیازمند اصلاح ساختارهای داخلی و تقویت سرمایه اجتماعی است.

همچنین، نباید از نقش دستگاه دیپلماسی غافل شد. حضور فعال در مجامع بین المللی، استفاده از ظرفیت های حقوقی برای دفاع از مواضع کشور، و همکاری هوشمندانه با کشورهایی که منافع مشترک با ایران دارند، می تواند فشارهای احتمالی ناشی از فعال سازی مکانیزم ماشه را کاهش دهد. همگرایی منطقه ای با کشورهای همسایه و قدرت های نوظهور اقتصادی، یکی از مهم ترین ابزارهای توازن بخشی در شرایط کنونی است.

در مجموع، می توان گفت خنثی سازی مکانیزم ماشه یک پروژه چندبعدی است که نیازمند هم افزایی میان مردم، دولت و نهادهای حاکمیتی است. مردم با هوشیاری و انسجام ملی، و دولت با مدیریت صحیح و شفاف، می توانند نشان دهند که هیچ سازوکار حقوقی یا فشار خارجی قادر به متزلزل کردن اراده ملی نخواهد بود. رمز موفقیت در این مسیر، تبدیل تهدیدها به فرصت و استفاده از ظرفیت های داخلی برای تحقق استقلال و پیشرفت کشور است.

به بیان دیگر، مکانیزم ماشه اگرچه یک ابزار حقوقی پیچیده در عرصه بین الملل است، اما مهم ترین پاسخ به آن نه در نیویورک و ژنو، بلکه در تهران و در میان مردم ایران رقم می خورد. هوشیاری عمومی و مدیریت درست، همان کلید اصلی است که می تواند این ابزار فشار را از کار بیندازد و ایران را در مسیر توسعه پایدار و عزتمندانه قرار دهد.