سرمایه گذاری برای تولید؛ شعار یا نقشه راه؟

---

 

نام گذاری کوتاه و پرمعنای سال ها توسط رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای، سنتی هوشمندانه برای دعوت مردم به مشارکت فعال در مدیریت جامعه است. این ابتکار، با ایجاد وحدت میان نهادها و ملت، زمینه ساز تحقق اهداف کلان نظام به دست مردم می شود. ایشان هر سال با نگاهی به افق انقلاب، هدفی میان مدت تعیین می کنند تا مدیران و مسئولان را به سوی اولویت ها هدایت کنند. از این رو، شعار سال ۱۴۰۴ با عنوان «سرمایه گذاری برای تولید» نام گذاری شده تا گامی در مسیر پیشرفت و خودکفایی برداشته شود.

اما پرسش کلیدی این است؛ تا چه حد مسئولان این رهنمودها را در اولویت برنامه های خود قرار می دهند؟ تحقق این اهداف نیازمند برنامه ریزی دقیق و چشم اندازی روشن است که وظایف همه، از مقامات ارشد تا مردم، را مشخص کند. نام گذاری های نوروزی، فراتر از تشریفات، خط مشی راهبردی نظام و نقشه راهی جامع برای ۳۶۵ روز پیش رو هستند. با این حال، تجربه سال های گذشته نشان می دهد که تحقق این رهنمودها گاهی با موانعی روبه رو بوده و به نتایج مورد انتظار به صورت کامل نرسیده است.

تولید منتظر است؛ کلید سرمایه کجاست؟

با این حال، اقتصاد ایران دهه هاست با چالش هایی چون تحریم ها، تنش های سیاسی، و قوانین پیچیده دست وپنجه نرم می کند. بر اساس آمارهای رسمی منتشرشده از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰، سالانه حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه از ایران به کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و ترکیه منتقل شده است. این میزان در مجموع طی یک دهه به حدود ۱۰۰ میلیارد دلار می رسد. این داده ها از گزارش های بانک مرکزی ایران و اظهارات مقامات اتاق بازرگانی ایران استخراج شده اند. همچنین، در بازه زمانی یک سال و نیم، که به احتمال زیاد بین سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ قرار دارد، مبلغ ۷۰ میلیارد دلار به کانادا انتقال یافته است. این رقم بیانگر افزایش قابل توجه روند خروج سرمایه در سال های اخیر است.

بررسی جزئیات حاکی از آن است که بخش عمده این سرمایه ها صرف خرید املاک در کشورهای مقصد شده است. به عنوان نمونه، بین سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، ایرانیان با خرید حدود ۱۵۰۰ واحد مسکونی در ترکیه، جایگاه نخست را در میان خریداران خارجی این کشور به خود اختصاص داده اند. در امارات نیز روند روبه رشدی در ثبت شرکت ها و خرید املاک توسط ایرانیان مشاهده شده است. انتقال ۷۰ میلیارد دلار به کانادا نیز عمدتا با مهاجرت افراد و سرمایه گذاری در حوزه هایی مانند مسکن ارتباط دارد. این اطلاعات، که از منابع رسمی و رسانه های معتبر گردآوری شده اند، نشان دهنده تاثیر عواملی چون چالش های ساختاری اقتصاد ایران، تحریم های بین المللی و عدم اطمینان به بازار داخلی بر این روند است.

از سویی، نام گذاری هایی چون «رونق تولید» (۱۳۹۸)، «جهش تولید» (۱۳۹۹) و «تولید؛ دانش بنیان، اشتغال آفرین» (۱۴۰۱) با هدف تقویت تولید انجام شد، اما فقدان دستاوردهای ملموس، ناکامی در رفع ریشه ای مسائل و تشدید فرار سرمایه را نشان می دهد. آیا مسئولان این رهنمودها را جدی گرفته اند؟

افق ۱۴۰۴؛ تولید قدرتمند، سرمایه داخلی، اصلاح ساختاری

با این وجود، تجربه کشورهای موفق در جذب سرمایه گذاری، درس هایی ارزشمند برای ایران دارد. ویتنام با اصلاحات اقتصادی "دوی موی" از دهه ۱۹۸۰، مناطق ویژه اقتصادی را با معافیت های مالیاتی و زیرساخت های قوی ایجاد کرد و سالانه بیش از ۳۶ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب می کند. این کشور با تمرکز بر صادرات و کاهش بوروکراسی، به مرکز تولید منطقه تبدیل شده است. امارات متحده عربی نیز با شفافیت قانونی و حذف محدودیت های مالکیت خارجی، سرمایه گذاران را جذب کرده و در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی به دست آورد. دبی با ایجاد مناطق آزاد و دیپلماسی اقتصادی فعال، الگویی موفق ارائه داده است. سنگاپور با سیستم قضایی مستقل، مبارزه جدی با فساد و محیطی پایدار برای کسب وکار، سالانه بیش از ۵۰ میلیارد دلار سرمایه جذب می کند و به عنوان قطب مالی آسیا شناخته می شود. ترکیه با بهره گیری از موقعیت ژئوپلیتیکی، مشوق های مالیاتی و بازار متنوع، سالانه حدود ۱۳ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی دارد و با تقویت روابط منطقه ای، این روند را پایدار کرده است. چین نیز با بازار بزرگ، سیاست های صنعتی هدفمند و زیرساخت های پیشرفته، در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار سرمایه جذب کرد. این تجربه ها نشان می دهند که ثبات، شفافیت، زیرساخت مناسب و دیپلماسی فعال، کلید جذب سرمایه اند. ایران نیز می تواند با اقداماتی عملی این مسیر را طی کند؛ ایجاد مناطق ویژه اقتصادی با معافیت مالیاتی پنج ساله، ساده سازی صدور مجوز سرمایه گذاری در کمتر از یک ماه، و تقویت دیپلماسی اقتصادی با همسایگان برای کاهش اثرات تحریم ها. بدون چنین اصلاحاتی، انگیزه سرمایه گذاران ضعیف می ماند و «سال سرمایه گذاری برای تولید» به شعاری بی اثر بدل می شود.

از نام گذاری تا عمل؛ کلید پیشرفت ۱۴۰۴ کجاست؟

در شرایط امروزی، این وظیفه مردم و مسئولان است که با اراده ای قوی، رهنمودهای اقتصادی را به واقعیت تبدیل کنند. همکاری بین قوای کشور، ساده سازی قوانین دست وپاگیر و پشتیبانی واقعی از تولید، باید به دستاوردهایی روشن و قابل لمس برسد. این کار نه تنها اقتصاد را شکوفا می کند، بلکه اتحاد و همدلی را در جامعه تقویت می کند. اگر مسئولان این هدف را با جدیت دنبال کنند و در عمل نشان دهند که تولید و پیشرفت اولویت آن هاست، ایران می تواند به آینده ای درخشان و پرامید دست یابد. اما اگر این فرصت هم مثل گذشته از دست برود، تکرار شکست های قدیمی چیزی دور از انتظار نخواهد بود. زمان آن رسیده که از شعار به عمل برسیم؛ چون فقط با حرف زدن، سرمایه ها برنمی گردند و مشکلات حل نمی شوند. مردم هم با حمایت از تولید داخلی و مطالبه گری هوشمندانه می توانند در این مسیر همراه شوند. این همبستگی می تواند چرخ اقتصاد را به حرکت درآورد و جلوی فرار سرمایه را بگیرد. انتخاب با ماست؛ یا گامی رو به جلو برداریم، یا در حسرت فرصت های ازدست رفته بمانیم. آینده ایران به تصمیم امروز ما بستگی دارد.

*نویسنده: موسی کاظم زاده؛ قابل دسترسی هم در سایت بازار تبریز آنلاین

https://bazartabrizonline.ir