وحدت و همگرایی زیربنای توسعه و امنیت
▪️هفته وحدت، فرصتی ارزشمند برای یادآوری و تقویت پیوندهای برادری و همدلی میان مسلمانان است. این هفته، از ۱۲ تا ۱۷ ربیع الاول، میان دو تاریخ ولادت پیامبر اکرم (ص) به روایت شیعه و اهل سنت نامگذاری شده است و نمادی از همگرایی، وحدت امت اسلامی و احترام متقابل به شمار می آید. وحدت، تنها یک شعار نمادین نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای بقاء، پیشرفت و اقتدار امت اسلامی است.
▪️اشتراکات بنیادین مسلمانان، شامل ایمان به قرآن، اعتقاد به پیامبر اکرم (ص)، قبله واحد و ارزش های اخلاقی مشترک، ظرفیت ایجاد انسجام و قدرت جمعی را فراهم می کند. تجربه تاریخی نشان داده است که جهان اسلام زمانی توانسته است در برابر تهدیدات داخلی و خارجی ایستادگی کند و پیشرفت علمی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشد که وحدت و همبستگی میان مسلمانان حفظ شده باشد. برعکس، تفرقه و اختلافات داخلی، همواره موجب تضعیف قدرت سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشورها و امت اسلامی شده است.
▪️از منظر دینی و اخلاقی، وحدت شیعه و سنی یک ضرورت قرآنی و پیامبرمحور است. آموزه های اسلام، بر حفظ برادری، مهربانی و عدالت میان مسلمانان تاکید دارند و اختلاف نظرها را نه به عنوان تهدید، بلکه به عنوان فرصتی برای غنا و تکامل فکری امت می دانند. هفته وحدت یادآور این حقیقت است که گفتگو، احترام متقابل و تمرکز بر مشترکات، می تواند اختلافات را به نقطه قوت تبدیل کند.
▪️در همین راستا، اهمیت وحدت شیعه و سنی در منطقه غرب آسیا، از منظر امنیتی و استراتژیک بسیار برجسته است. کشورهای این منطقه، مانند ایران، عراق، لبنان و سوریه، دارای جمعیت های متنوع مذهبی و قومی هستند و هرگونه اختلاف یا ناهماهنگی داخلی می تواند به بحران های امنیتی، ناپایداری و کاهش انسجام ملی منجر شود. پژوهش های بین المللی و تحلیل های امنیتی نشان می دهند که در مناطقی که شیعه و سنی با احترام متقابل و همکاری در سیاست و جامعه حضور دارند، سطح ثبات اجتماعی و اقتصادی بالاتر است و ظرفیت مقابله با تهدیدات خارجی افزایش می یابد.
▪️قدرت های خارجی، به ویژه ایالات متحده و رژیم صهیونیستی، همواره از اختلافات مذهبی و قومی به عنوان ابزاری برای تضعیف کشورهای مسلمان استفاده کرده اند. ایجاد بحران های مصنوعی، حمایت از گروه های افراطی و تشویق به اختلافات داخلی، از جمله روش های آنان برای محدود کردن نفوذ کشورهای اسلامی و بهره برداری از منابع و موقعیت های استراتژیک منطقه است. تجربه تاریخی بحران های عراق، سوریه نشان می دهد که اختلافات داخلی، اغلب زمینه ساز مداخلات خارجی و کاهش قدرت ملی شده است. با وجود ضرورت های روشن وحدت، برخی کشورهای بزرگ مسلمان مانند عربستان، مصر و ترکیه تاکنون اقدام عملی جدی برای پیشبرد اتحاد شیعه و سنی انجام نداده اند. دلایل این ناکامی چندلایه و پیچیده است.
▪️نخست، رقابت برای رهبری جهان اسلام نقش مهمی دارد؛ این کشورها در تلاش اند نفوذ و جایگاه خود را در جهان اسلام افزایش دهند و گاهی اختلافات سیاسی و رقابت های منطقه ای مانع از همکاری واقعی و حرکت موثر به سمت وحدت می شود.
▪️دوم، وابستگی به قدرت های خارجی است که بر سیاست ها و تصمیم گیری های داخلی اثر می گذارد؛ فشارها و منافع فرامنطقه ای، اولویت بندی اقدامات وحدت آفرین را به تاخیر می اندازد و زمینه تصمیم گیری مستقل را محدود می کند.
▪️سوم، استفاده سیاسی از اختلافات مذهبی است؛ در برخی موارد، تفرقه مذهبی به عنوان ابزاری برای کنترل جمعیت داخلی، مشروعیت بخشی سیاسی یا تقویت جایگاه بین المللی مورد بهره برداری قرار می گیرد و از این طریق، انگیزه واقعی برای وحدت کاهش می یابد و در نهایت، نگرانی از تغییر توازن قدرت منطقه ای مانع اقدام فعال به سمت وحدت می شود؛ هرگونه حرکت وحدت آفرین ممکن است تعادل قدرت موجود در منطقه را تغییر دهد و این مسئله موجب می شود برخی کشورها نسبت به پیشبرد اتحاد محتاط عمل کنند.
▪️در سطح علمی و عملی، تحلیل ها نشان می دهند که کشورهای دارای انسجام مذهبی و اجتماعی بالا، نه تنها از ثبات داخلی بیشتری برخوردارند، بلکه از قدرت اقتصادی و دیپلماتیک بالاتری نیز بهره مندند. اتحاد میان شیعه و سنی می تواند امنیت منطقه ای را تقویت کرده، تهدیدات تروریستی و افراطی را کاهش دهد و فرصت های توسعه اقتصادی و همکاری های بین المللی را افزایش دهد.
▪️بنابراین، تقویت وحدت اسلامی و تعامل سازنده میان شیعه و سنی، یک ضرورت حیاتی و استراتژیک است. هفته وحدت فرصتی است برای تمرکز بر مشترکات، گسترش گفتگوی میان مذاهب و ترویج فرهنگ همدلی، با هدف ساختن آینده ای مستحکم، پایدار و امن برای امت اسلامی. وحدت، نه تنها یک ارزش دینی، بلکه پایه ای برای توسعه، صلح و قدرت سیاسی و اجتماعی جهان اسلام است.