اقتصاد دیجیتال و چالش های کسب وکارهای ایرانی در عصر تحول فناوری

️ امیرحسین قلی نژاد پاجی – دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، مهندس نرم افزار

اقتصاد جهان در دهه های اخیر شاهد تحولی شگرف بوده است؛ تحولی که مرزهای سنتی تجارت و کسب وکار را درنوردیده و مفهومی نو به نام «اقتصاد دیجیتال» را به کانون توجه سیاست گذاران، مدیران و پژوهشگران تبدیل کرده است. دیگر دوران انبارهای پرهزینه، ارتباطات کند و زنجیره های توزیع پیچیده به پایان رسیده و جای خود را به شبکه های هوشمند داده، پلتفرم های آنلاین و بازارهای الکترونیک سپرده است.

در ایران نیز نشانه های این تغییر به خوبی قابل مشاهده است. از توسعه استارتاپ های فناورانه و فروشگاه های اینترنتی گرفته تا گسترش خدمات بانکداری الکترونیک و آموزش آنلاین، همه و همه حاکی از آن است که اقتصاد کشور، هرچند با گام هایی نه چندان سریع، اما به طور اجتناب ناپذیر در مسیر دیجیتالی شدن حرکت می کند. این مسیر، فرصت های بزرگی را پیش روی ما نهاده است: دسترسی آسان تر به بازارهای منطقه ای و بین المللی، کاهش هزینه های مبادله، افزایش بهره وری در سازمان ها و ایجاد زمینه برای کارآفرینی دیجیتال.

با این حال، چالش ها نیز کم نیستند. زیرساخت های ارتباطی هنوز در بسیاری از نقاط کشور با محدودیت جدی روبه رو است. قوانین و مقررات مرتبط با تجارت الکترونیک پراکنده و گاه ناکارآمد به نظر می رسند. بخشی از ساختارهای سنتی همچنان در برابر تغییر مقاومت می کنند و بسیاری از مدیران هنوز به جای بهره گیری از ابزارهای دیجیتال، دل در گرو روش های سنتی دارند. افزون بر این، محدودیت های بانکی و مشکلات مربوط به پرداخت های بین المللی، مانع بزرگی در مسیر جهانی شدن کسب وکارهای ایرانی به شمار می رود.

فراتر از مسائل زیرساختی، چالش های فرهنگی و مدیریتی نیز به چشم می خورد. نیروی انسانی ما هرچند جوان و پرانرژی است، اما در حوزه مهارت های دیجیتال هنوز نیازمند آموزش گسترده و نظام مند است. فرهنگ سازمانی بسیاری از بنگاه های اقتصادی نیز با الزامات دنیای دیجیتال سازگار نشده و همین امر، فرایند تغییر را کند و پرهزینه می سازد.

با وجود همه این موانع، راهکارهای روشن و قابل اجرا پیش روی ما قرار دارد. سرمایه گذاری هوشمند در توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات، تدوین قوانین شفاف و حمایت گر برای کسب وکارهای دیجیتال، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی و نیز ایجاد پیوند میان دولت و بخش خصوصی می تواند مسیر حرکت به سوی اقتصاد دیجیتال را هموارتر سازد. اگر این اقدامات با عزم ملی و اراده مدیریتی همراه گردد، می توان امید داشت که ایران نه تنها از قافله جهانی عقب نماند، بلکه در برخی حوزه ها به الگویی برای منطقه تبدیل شود.

اقتصاد دیجیتال برای ما یک انتخاب ساده نیست؛ ضرورتی است راهبردی که آینده اقتصاد کشور به آن گره خورده است. هرچه سریع تر این ضرورت درک و برای آن برنامه ریزی شود، آینده ای روشن تر و پایدارتر برای کسب وکارهای ایرانی رقم خواهد خورد.

✍️ امیرحسین قلی نژاد پاجی – دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، مهندس نرم افزار