مدیریت عمرانی در حوزه ایثار و شهادت: تجربه استان کرمان در ساماندهی گلزارهای شهدا

مدیریت عمرانی در حوزه ایثار و شهادت: تجربه استان کرمان در ساماندهی گلزارهای شهدا

مقدمه

حوزه ایثار و شهادت در جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از عرصه های راهبردی در حفظ هویت ملی و فرهنگی کشور بوده است. توجه به گلزارهای شهدا، به عنوان نماد عینی ایثارگری و فداکاری ملت ایران، نقشی محوری در انتقال ارزش های دفاع مقدس و تقویت پیوند نسل های جدید با فرهنگ ایثار دارد. ساماندهی این گلزارها نه تنها اقدامی عمرانی، بلکه فعالیتی فرهنگی، اجتماعی و حتی روان شناختی محسوب می شود که بر هویت محلی و ملی تاثیرگذار است.

استان کرمان به عنوان یکی از استان های بزرگ و دارای بیشترین تعداد شهید، تجربه ای برجسته در ساماندهی گلزارهای شهدا دارد. مدیریت این روند در سال های اخیر با رویکردی علمی و برنامه محور انجام شد و توانست استان را به جایگاه نخست کشور برساند. در این مقاله، دستاوردهای مدیریت عمرانی استان کرمان در حوزه بنیاد شهید و امور ایثارگران با تمرکز بر عملکرد معاونت عمران و مسکن و نقش علی مهدی زاده بررسی می شود.

جایگاه کرمان در حوزه ایثار و شهادت

کرمان از نظر تعداد شهدا و گستره گلزارهای مطهر یکی از استان های شاخص کشور به شمار می رود. بر اساس آمار رسمی، در این استان ۸۴۷ گلزار شهید با ۶۴۱۸ مزار وجود دارد. گستردگی جغرافیایی، پراکندگی گلزارها در شهرستان ها و روستاها و نیاز به ساماندهی متمرکز، این استان را با چالش های متعددی مواجه کرده بود.

با وجود این شرایط، کرمان موفق شد طی یک برنامه چندساله، ساماندهی ۵۷۸ گلزار شامل ۵۳۳۴ مزار شهید را به انجام برساند و به عنوان الگوی ملی در ساماندهی گلزارها شناخته شود.

انتصاب فراجناحی و تداوم مدیریتی

یکی از نکات قابل توجه در این تجربه، تداوم مدیریت معاونت عمران و مسکن بنیاد شهید استان کرمان در دو دولت متوالی است. علی مهدی زاده با دو حکم جداگانه از سوی روسای بنیاد شهید در دولت های مختلف منصوب شد:

• در دولت دهم (ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد) با حکم مسعود زریبافان، معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید وقت؛
• در دولت یازدهم (ریاست جمهوری حسن روحانی) با حکم سید محمدعلی شهیدی، معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید وقت.

این دو انتصاب پیاپی نشان داد که مدیریت عمرانی در حوزه ایثارگران در کرمان، فراتر از ملاحظات سیاسی و جناحی، صرفا بر اساس تخصص، تعهد و کارآمدی مدیریتی انجام گرفته است. در متن احکام صادره، بر استفاده از ظرفیت های استان برای عمران و آبادانی گلزارها و ارتقای خدمات رسانی به خانواده های معظم شهدا تاکید شده است.

دستاوردهای عمرانی

عملکرد عمرانی این دوره صرفا به ساماندهی گلزارها محدود نبوده و پروژه های زیربنایی متعددی نیز در حوزه رفاه ایثارگران به ثمر نشست. برخی از مهم ترین این اقدامات عبارتند از:

1. پروژه مجموعه فرهنگی، ورزشی و توانبخشی ایثارگران کرمان:
   این مجموعه با بیش از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی در دوره مسئولیت مهدی زاده اجرا شد. اهمیت این پروژه در آن است که در حالی که بسیاری از استان ها در مراحل ابتدایی ساخت مراکز مشابه بودند، کرمان توانست با سرعتی قابل توجه، بخش عمده کار را به انجام رساند.
2. ساختمان های اداری بنیاد شهید در شهرستان ها:
   به منظور ارتقای سطح خدمات رسانی، ساختمان های اداری در شهرستان های راور، رابر، عنبرآباد, کوهبنان، منوجان و کهنوج ساخته یا خریداری شد. این اقدام دسترسی خانواده های شهدا به خدمات بنیاد را تسهیل کرد.
3. ساختمان بنیاد شهید بم:
   پروژه ساختمان اداری بنیاد در شهرستان بم به پیشرفت ۷۰ درصدی رسید که از جمله پروژه های مهم در حوزه زیرساخت های بنیاد شهید استان محسوب می شود.

چالش ها و راهبردها

فرآیند ساماندهی گلزارهای شهدا در کرمان با محدودیت های مالی و اعتباری، پراکندگی جغرافیایی گلزارها و انتظارات بالای خانواده های معظم شهدا همراه بود. راهبرد اصلی مدیریت در این دوره بر چند محور کلیدی استوار بود:

• بسیج منابع استانی و ملی با جلب همکاری دستگاه ها و نهادهای مختلف؛
• اولویت بندی پروژه ها بر اساس نیاز فوری و میزان بهره مندی خانواده ها؛
• نظارت مستمر بر اجرای پروژه ها برای جلوگیری از اتلاف منابع؛
• استفاده از ظرفیت پیمانکاران و نیروهای بومی به منظور تسریع در اجرا و ایجاد اشتغال محلی.

تحلیل مدیریتی

تجربه کرمان نشان می دهد که مدیریت جهادی و فراجناحی در حوزه عمرانی می تواند نتایجی ماندگار در حوزه ایثار و شهادت ایجاد کند. نکات کلیدی در این تجربه عبارتند از:

• پایداری مدیریتی: تداوم مسئولیت یک مدیر متخصص در دو دولت مختلف، امکان پیگیری و تکمیل پروژه های بلندمدت را فراهم کرد.
• توسعه چندبعدی: نگاه صرفا عمرانی کنار گذاشته شد و پروژه هایی در حوزه توانبخشی، فرهنگی و اداری نیز همزمان دنبال گردید.
• نمونه ملی: کسب رتبه نخست کشور در ساماندهی گلزارهای شهدا، تجربه ای است که می تواند الگویی برای سایر استان ها باشد.

نتیجه گیری

مدیریت عمرانی در حوزه ایثارگران نیازمند تلفیق نگاه فنی و فرهنگی است. استان کرمان در این زمینه نشان داد که با برنامه ریزی منسجم، استفاده بهینه از منابع و انتصاب مدیران متخصص و فراجناحی، می توان دستاوردهای قابل توجهی ایجاد کرد. ساماندهی صدها گلزار شهید، اجرای پروژه توانبخشی و توسعه زیرساخت های اداری بنیاد شهید در استان کرمان، گواهی روشن بر این موضوع است.

تجربه مدیریت علی مهدی زاده به عنوان معاون عمران و مسکن بنیاد شهید استان کرمان در دو دولت متوالی، نمونه ای ارزشمند از مدیریت جهادی و غیرسیاسی در خدمت به جامعه ایثارگری محسوب می شود و می تواند مبنای مطالعات و الگوسازی در سایر استان ها قرار گیرد.