نقش الگویی امام رضا(ع) در تعامل با فرودستان

یادداشت

نقش الگویی امام رضا(ع) در تعامل با فرودستان

سیره اجتماعی امام رضا(ع) در برخورد با افراد دارای جایگاه و موقعیت پایین، مدرسه ای عملی است که به ما می آموزد چگونه می توان در عین حفظ مراتب و مسئولیت ها، کرامت ذاتی انسان ها را پاس داشت و جامعه ای مبتنی بر احترام و کرامت ساخت.

📷

محمد قدرتی شاتوری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر فقه، حقوق و اندیشه امام خمینی(ره) یادداشتی را در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه می خوانیم.

امام رضا(ع)، هشتمین امام شیعیان، جلوه ای کامل از اخلاق بودند که در زندگی فردی و اجتماعی خویش، والاترین ارزش های انسانی و اسلامی را به نمایش گذاشته اند. سخنان و سیره آن حضرت، تنها محدود به عبادت و دانش اندوزی نیست، بلکه شامل نحوه تعامل و ارتباط ایشان با تمامی اقشار جامعه، به ویژه طبقات فرودست بود. سیره اجتماعی امام رضا(ع) در برخورد با افراد دارای جایگاه و موقعیت پایین، مدرسه ای عملی است که به ما می آموزد چگونه می توان در عین حفظ مراتب و مسئولیت ها، کرامت ذاتی انسان ها را پاس داشت و جامعه ای مبتنی بر احترام و کرامت ساخت.

در روایتی نقل شده است: «امام (ع) همواره پس از فراغت از کار های خود، آنگاه که تنها می شدند، تمام خدمتگزاران و کارگران اطراف خود از بزرگ و کوچک را گرداگرد وجودش جمع می نمودند، با ایشان سخن می گفتند و انس می گرفتند. هر زمان در کنار سفره می نشست، بزرگ و کوچک را فرامی خواندند و در کنار خود می نشاندند. حتی متصدیان اصطبل و رگ زن را» (ابن بابویه، ۱۳۷۸، ج۲: ۱۵۹).

این رفتار امام، عملا هرگونه برچسب تحقیرآمیز اجتماعی را نادیده می گیرد و نشان می دهد که ارزش انسان به جایگاه اجتماعی و شغلش نیست، بلکه به نفس انسانیت اوست. با این کار، امام نه تنها از هتک حرمت این افراد جلوگیری می کنند، بلکه با ایجاد فضای صمیمانه و عادلانه، الگویی عملی از جامعه ای ارائه می دهند که در آن حفظ آبروی تمامی اقشار، اصل اساسی محسوب می شود. امام(ع) با این رفتار، به همگان یادآوری می کنند که  تمامی افراد در همه شغل ها شایسته احترام اند.

در نگاهی عمیق به روایت حضرت و تطبیق با جامعه حاضر، درمی یابیم که امام رضا(ع)، الگویی جامع و پویا از احترام به جایگاه انسان و کرامت محوری بوده اند. عمل امام در جمع آوری تمام خدمتگزاران و کارگران (از مهتر تا رگ زن) در اوقات فراغت، یک الگوی اخلاقی- مدیریتی است. در دنیای امروز، به معنای ایجاد فضایی است که فرادست نه تنها با فرودست در محیط شغلی گفت و گو می کند، بلکه با آنان انس می گیرد. این انس گیری، کلید حل یکی از بزرگ ترین معضلات عصر حاضر، یعنی یادآوری اینکه تمامی انسان ها دارای کرامت و ارزش وجودی هستند و مسئولیت و فرادست بودن مانع نادیده گرفتن این مهم نیست.

گردآوردن افراد بر سر یک سفره یادآور این موضوع است که همه ی افراد چه فرادست و فرودست در استفاده از امکانات پایه یکسان هستند و مسئولیت موجب امتیاز بیشتر نخواهدبود؛ و در نهایت، ذکر کردن افرادی مانند «متصدیان اصطبل و رگ زن» (که احتمالا از جایگاه اجتماعی پایینی برخوردار بودند) نشان دهنده توجه ویژه حضرت به تمامی افراد فارغ از مسئولیتشان بوده اند.

در روایتی دیگر آمده است: «امام به خدمتگزاران و کارگران اطراف خود فرمود: اگر من بالای سرتان بودم و شما در حال خوردن غذا، برنخیزید تا غذایتان پایان پذیرد. بسا می شد که امام(ع) برخی از ما را برای کاری فرامی خواند، و ما عرض می نمودیم: مشغول خوردن غذاست. می فرمود: او را واگذارید تا غذایش را بخورد» (کلینی، ۱۳۶۵، ج۶: ۲۹۸).

رفتار حضرت الگویی ماندگار برای تمام مسلمانان است که در هر موقعیت اجتماعی، کرامت ذاتی افراد را فراتر از نقش های اجتماعی و اقتصادی آنها ببینند و از هر عملی که حتی به صورت غیرمستقیم موجب کوچک شماری یا هتک حرمت دیگران شود، پرهیز کنند.

بیشتر بخوانید:👇👇👇

https://iqna.ir/00I2xq

خبرگزاری بین المللی قرآن کریم(ایکنا)