بررسی قاعده لاضرر با رویکرد تطبیق برحق کرامت انسانی

ازآنجا که تاکنون در مورد قاعده لاضرر مباحث مفصلی صورت گرفته است اما هنوز برخی اززوایای اینبحث ازجمله تطبیق با حقوق معنوی و شهروندی و همچنین کرامت انسانی افراد جای نظریه پردازی داردبنابراین در جستار حاضر نگارنده برآنست با روش تحلیلی اسناد فقهی به تبیین قاعده لاضرر از دید فقهابپردازد و سپس این قاعده را برحفظ کرامت انسانی در حقوق شهروندی تطبیق نماید و نتایج بیانگرآن استکه قاعده لاضرر ازمهم ترین قواعدی است که می تواند ازکرامت و منزلت اجتماعی افراد حمایت کند.حفظ کرامت انسانى، از مقاصد کلى شریعت به شمار مى رود و فقه اسلامى در هیچ یک از قوانین خود،کرامت و احترام انسان را پایمال نمى کند ضرر معنوی در حقیقت زیانی است که در اثر هجمه به کرامتانسانی و شرف و اعتبار وآبروی اشخاص به بار می نشیند انسان ها بیش از هر چیز به خود و شخصیت خویشارج می نهند و خود را باور دارند و از دیگران نیز در روابط اجتماعی انتظار دارند که به شخصیت آناناحترام بگذارند. این خواسته ای خرد پسند و بسیار بجا می باشد؛ کرامت انسانی حالت اولیه و زوال ناپذیر هرفردانسانی است که همواره ملازم وهمراه صاحب حق بوده وقابل انفکاک نمی باشداین کرامت حاکی ازعنایت و ثمره خداوند به نوع انسان است وبه اصل انسان بودن باز می گردد و از نظر شهید صدر همانا ضررهمراه با جنبه ای موضوعی از نقص است، از این رو باید چهارچوب نقص مشخص شود، این چنین گفته اندکه نقص یا در نفس و جان است و یا در مال و یا آبرو و از آبرو باید با تعبیری عام تر استفاده کنیم و آنکرامت و آبرو است و اما ارزش های مرتبط با انسان یا به شکل حقیقی به نفس انسان مرتبط است و یا بهشکل اعتباری همانند ارزش و آبرو و کرامت و یا این که ارزش ها از لحاظ مالی هست، بنابراین هر گونهکاستی در هر کدام از این موارد پیش بیاید بدون هیچ اشکالی ضرر محسوب می شود و ممکن است عدهای باتمسک به قاعده لاضرر، حجاب وپوشش زن را پایمال کردن کرامت زنان بدانند و پندار آن ها توهمیبیش نیست زیرا پوشیده بودن زن- در همان حدودى که اسلام تعیین کرده است- موجب کرامت و احترامبیشتر اوست، زیرا او را از تعرض افراد جلف و فاقد اخلاق مصون مى دارد و منافاتی با قاعده لاضرر ندارد.

کلیدواژه ها:

لاضرر ، کرامت انسانی ، تطبیق ، حجاب ، خسارت معنوی