ساختار حکرانی آب کشور
وجود خشکسالی و کم آبی فراگیر در دنیا و خاصه خاورمیانه نکته ای ست که ایران و کشورهای همجوار هم از آن بی بهره نبوده و نیستند. این مورد لزوم توجه به اقداماتی در زمینه مدیریت این اتفاق که در #سیستان فراتر از یک بحران شده است را دو چندان میکند. که در ۵ دسته کلی قابل بحث است.
۱. سازمانی
جهت سازمان دهی مدیریت کم آبی و خشکسالی، هماهنگی و اقدامات عملیاتی بین سازمان ها و ارگان های مختلف مواردی همچون «ستاد مقابله با #خشکسالی کشور» و «مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی» و تعداد زیادی ستاد و سازمان و کارگروه دیگر در این زمینه ایجاد شده است.
که میزان عملکرد و موفقیت این سازمان های عریض و طویل چه بوده که حال #سیستان به اینجا رسیده محل بحث است. بالفرض در طول یک سال صدها پایان نامه و مقاله در خصوص مسائل آبی و خشکسالی از طریق این نهادها منتشر می شود، اما کیفیت نتایج با کمیت مطالعات همخوانی ندارد.
۲. تحقیقات و فناوری
قطعا در سال های اخیر کمیت و کیفیت #تحقیقات_دانشگاهی در زمینه خشکسالی و مسائل آبی پیشرفت چشمگیری داشته، اما عدم اثر بخشی عمده این تحقیقات خصوصا در منطقه سیستان را میتوان در عدم دغدغه مندی، بی هدفی مطالعات، عدم انسجام نخبگانی و چند صدایی خلاصه کرد.
۳. برنامه ای و عملیاتی
تلاشهایی جهت مدیریت ریسک خشکسالی و کم آبی درکشور انجام شده،که میتوان به مواردی مانند کاهش حق آبه بخش کشاورزی، راهبرد ملی و برنامه اقدام،آمادگی مدیریت وتسکین خشکسالی در بخش کشاورزی، مدیریت پایدار #منابع_آب و کشاورزی و موارد متعدد دیگری دراین خصوص اشاره کرد.
۴. اقدامات حمایتی و مالی
در کنار اقدامات ذکر شده گاها نیاز به حمایت هایی به صورت مشوق جهت رونق فعالیتها و یا تزریق منابعی بمنظور جبران خسارتها می باشد. منابعی که کم به سیستان تزریق نشده، اما #عدم_نظارت مناسب و گاها پول پاشی بی برنامه ثمردهی آن را همیشه تحت الشعاع قرار داده است.
البته از عدم توجه به خسارت ها و نبود عزمی جزم جهت جبران این خسار تها هم نباید غافل شد. هر چند شنیده ها حاکی از تزریق منابعی جهت توزیع در غالب #حق_نکشت در سیستان می باشد، اما هنوز هم جامه عمل مناسبی به خود نپوشیده است.
۵. برنامه های توسعه ۵ ساله کشور
نگاه کلان به مقوله خشکسالی و بی آبی و شرایط اقلیمی و توجه به محدودیت های منابع آبی و تلقی شدن این اتفاق به عنوان «بحران آب در کشور» نکته ای بود که خیلی دیر و در برنامه ششم توسعه (هر چند تقریبا با ادامه روند برنامه پنجم) به آن توجه شد.
بررسی تصمیم گیری ها و اقداماتی که از گذشته تاکنون چقدر در مدیریت مصرف وتقاضا، توزیع و مدیریت منابع، راهکارهای نوین و کم آب بر و موارد اینچنینی، اهداف #برنامه_توسعه را دنبال کرده و تا چه حد مثمر ثمر بوده، فرصت مفصل و مجزایی میطلبد. اما قبول این مطلب به عنوان بحران نکته مثبتی ست.
هدف از بازگویی این نکات، زیر سوال بردن اقدامات صورت گرفته نبوده و نیست، هرچند پرداختن به #ترک_فعل های صورت گرفته ضروری ست، اما در این چند ساله عدم دستیابی به یک راهکار مناسب و پیدا نکردن حلقه مفقوده های این زنجیره در تشدید بحران آن هم در حوزه سیستان بی تاثیر نبوده است.
که توجه به برخی نکات می تواند در این زمینه موثر باشد
۱. نظارت
۲. انسجام نخبگانی
۳. هدفمندی مطالعات دانشگاهی
۴. بازتعریف سیاست های کلان مدیریتی
۵. تصمیم گیری بر اساس شرایط منطقه ای
۶. توجه به راهکارهای نوین و گذر از دیدگاه های سنتی
در مجموع ساختار حکمرانی آب کشور در این چند ساله پاسخ درخوری برای بحران خاصه در #سیستان نداشته، در نتیجه باید با تغییر رویکرد و رویه جدی، تصمیمات را به گونه ای اتخاذ کندکه طرح ها با تغییر دولت ها و مدیران در کنار #ضمانت_اجرایی و ثمردهی، الزام ادامه روند اجرایی خود را از دست ندهند.