شدت عقاب ظالم و غیر ظالم

[محیی الدین ابن عربی]

دنیا سرای امتزاج و نقطه ی مخلوط است و آخرت سرای امتیاز و جدا کردن است.

خداوند می فرماید: « و اتقوا فتنه لا تصیبن الذین ظلموا منکم خاصه و اعلموا ان الله شدید العقاب = از فتنه ای که تنها به ستمگران شما نمی رسد، بترسید و بدانید که خدا کیفری سنگین و سخت دارد. انفال/25» چه عقوبت و کیفری شدید تر از عقوبتی که مستحق بدان و غیر مستحقش را، و ظالم و ستمگر و غیر ظالم و مبرای از گناه و فاعل آن را فرا می گیرد؟ آنها (عقوبات) این حدود (و تعزیرات) دنیوی می باشد، زیرا دنیا سرای امتزاج و نطفه ی مخلوط است، لذا عقوبات آن به جهت عدم امتیاز فراگیر است، ولی حدود آخرت این گونه نیست، زیرا آنجا سرای امتیاز و جدا کردن است، بنابراین عقوبت و کیفر جز اهلش را نمی رسد، پس اگر جهان آخرت از نطفه ی مخلوط بود – چنانکه ابن قسی قائل است – عقوبت اهل آن و غیر اهلش را فرا می گرفت، و از اینجاست که اگر نظر کنی، خواهی دانست که نشاه آخرت بر غیر مثال پیشین پدید آمده است، همچنانکه نشاه دنیا بر غیر مثال پیشین پیدا شده است، و آن بیان الهی است که : «و لقد علمتم النشاه الاولی فلو لا تذکرون = شما که آفرینش نخستین را دانسته اید چرا پند نمی گیرید ؟ - واقعه/62» یعنی چرا پند نمی گیرید و نمی دانید که بر غیر مثال است، از این روی به کلمه ی تخصیص «لولا» آورده است. (1)

***

[یزدانپناه عسکری]

اسماء دریای بی کران حق تعالی بعد مسافت ندارد، همین دنیای ما و دیگر دنیاهاست، تقوی تجربه ی تجربه ها و کمال خود آگاهی است به تفکیک ودیعه آگاهی با به یاد آوری خود در تعقل قلب. به یاد آوردن خود بعد از امتزاج و فراموشی همانند ادراک واقع شده (مثال). سیالیت قلب به گاه شدت عقاب و تطهیر ظالم و غیر ظالم «و لا تکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم اولئک هم الفاسقون- الحشر 19»

_____________

1 - فتوحات مکیه جلد هفتم ، شیخ محی الدین ابن عربی ، ترجمه ، تعلیق ، محمد خواجوی- تهران : انتشارات مولی، 1383 صفحه 97 ، 98

2 - (الدنیا دار امتزاج و نطفه امشاج، و الآخره دار تمییز) قال الله تعالی: و اتقوا فتنه لا تصیبن الذین ظلموا منکم خاصه و اعلموا ان الله شدید العقاب- و ای عقوبه اشد من عقوبه تعم المستحق بها و غیر المستحق، و الظالم، و غیر الظالم، و البریء و الفاعل؟ و هی هذه الحدود الدنیاویه لانها (اعنی الدنیا) دار امتزاج و" و نطفه امشاج" فتعم عقوبتها لعدم التمییز، و حدود الآخره لیست کذلک فانها دار تمییز، فلا تصیب العقوبه الا اهلها. فلو کانت نشاه الآخره من" نطفه امشاج"- کما ذهب الیه ابن قسی- لعمت العقوبه اهلها و غیر اهلها. و من هنا، ان نظرت، تعرف نشاه الآخره انها علی غیر مثال سبق، کما ان نشاه الدنیا علی غیر مثال سبق. و هو قوله (- تعالی-): و لقد علمتم النشاه الاولی فلو لا تذکرون- انها کانت علی غیر مثال، و لهذا اتی بکلمه التحضیض (- لو لا). (محیی الدین بن عربی، الفتوحات المکیه (عثمان یحیی)، 14جلد، دار احیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، 1994 م. ج13 ؛ ص428)

- و لقد علمتم النشاه الاولی فلو لا تذکرون- الواقعه/62 - و همواره بیچون پدیدار شدن نخستین خود را دانستید. پس چرا به شایستگی (آن را) یاد نمیکنید؟ (ترجمان فرقان: تفسیر مختصر قرآن کریم، صادقی تهرانی، محمد، 5 جلد، قم : شکرانه 1388 ه. ش چاپ اول)

- یوم یبعثهم الله جمیعا فینبئهم بما عملوا احصاه الله و نسوه و الله علی کل شیء شهید - المجادله : 6

- در آنروز که خداوند همه را برمیانگیزد و از اعمالی که انجام دادند باخبر میسازد اعمالی که خداوند آنرا احصاء نموده و حال آنکه آنها فراموش کردند و خداوند بر هر چیز شاهد و ناظر است.(کلمه الله العلیا، محمدرضا آدینهوند لرستانی، 6 جلد، تهران: اسوه، 1377 ، ج6 ، ص: 471)

- و التفت الساق بالساق - القیامه/29