هم معنایی سه کلمه ی عربی (قبیله،قبله،قبله)

#هم_معنایی

#ریشه_شناسی

بین سه کلمه ی (قبیله، قبله، قبله) از نظر معنایی چه ارتباط و اشتراکاتی وجود دارد و ریشه همه ی آن ها از چیست؟

سه کلمه عربی «قبیله»، «قبله» و «قبله» از نظر معنایی متفاوت اند ولی از نظر ریشه و اشتراکات معنایی نکاتی وجود دارد:

1. ریشه مشترک:

- هر سه کلمه از ماده (ق-ب-ل) مشتق شده اند. این ماده عربی پایه معانی مرتبط با «روی آوردن»، «روبرو شدن»، «مواجه شدن» و «رو به یک جهت و سو ایستادن» را می رساند.

- بنابراین، هر کلمه بر اساس همین ریشه بنیادی، معانی متفاوت اما مرتبط به سمت، رویارویی، مواجهه یا جهت گیری را بیان میکند.

2. معانی و ارتباط معنایی:

- قبیله (qabiila): به معنی «قبیله» یا گروهی از مردم که از یک جد مشترک اند. به نوعی «گروه» یا «جمعی» که در یک جهت و سوی پیوندی و فامیلی و نسبی قرار دارند و به محض رویارویی با هم به یک سویی و هم جهتی پیوندی و نسبی اذعان دارند؛ همچون اولین حلقه ی زنجیری که حلقه های دیگر را به هم متصل می کند.

- قبله (qibla): به معنی «جهتی که به آن روی می آورند» است، به خصوص جهت نماز در اسلام که سمت کعبه است. یعنی جهت مقابلی که فرد به سوی آن رو میکند. با توجه به اینکه از کلمه از ریشه (قبل، قبول) است، رو کردن به این سمت برای اداء نماز با پذیرش قلبی همراه است.

- قبله (qubla): به معنی «بوسه» است، که نوعی مواجهه و رویارویی نزدیک و محبت آمیز با شخص روبرو است.(روبرو شدن محبت آمیز)

3. وجه اشتراک معنایی و ریشه ای:

- هر سه کلمه دلالت بر «مواجهه» یا «رویارویی» دارند: قبیله به معنای گروهی که به هم متصلند و در یک جهت و سو پیوندی و نسبی قرار دارند. قبله به سمت یا جهتی که با پذیرش قلبی روبرو می شویم و قبله به عمل مواجه شدن از نزدیک (بوسیدن).

- از نظر ریشه شناسی، ماده «ق-ب-ل» مفاهیم مربوط به روبرو شدن، مواجهه و سمت را شامل میشود.

بنابراین، رابطه ریشه ای این سه کلمه مشترک است اما معانی آنها در کاربردهای خاص خودشان متفاوت و متمایز است. معنای اصلی ریشه به «رویارویی» یا «جهتگیری» برمی گردد و هر کدام در حوزه معنایی مربوط به این مفهوم گسترش یافته اند.  

#امیرحسین_گلشنی