وقتی تلفن همراه بین ما و فرزندمان می آید

اثر بی توجهی ناخواسته بر ذهن و احساس کودک

صحنه را تصور کنید: پدر روی مبل نشسته، گوشی در دستش و انگشتش مدام صفحه را بالا و پایین می کشد. فرزندش چند قدم آن طرف تر با هیجان مداد رنگی به دست ایستاده و می گوید: «بابا، نقاشیم رو ببین!» پدر سرش را کمی بلند می کند، لبخندی نصفه می زند و دوباره به صفحه برمی گردد.

برای بسیاری از ما، این فقط یک لحظه ساده است؛ اما برای ذهن در حال رشد یک کودک، پیامی مهم ارسال می شود: «من از صفحه ی گوشی مهم تر نیستم.»

🧠 مغز کودک، رادار حساس توجه

مغز کودک در سال های اول زندگی به طور مداوم در حال جست وجوی نشانه های توجه و محبت است. وقتی تماس چشمی، لبخند یا واکنش گرم والد کمتر شود، این رادار شروع به جمع آوری «شواهد» می کند که توجه و محبت ممکن است ناپایدار باشد.

این بی توجهی ناخواسته — حتی اگر از روی خستگی یا مشغله باشد — می تواند باعث شود کودک در بزرگسالی با احساس کم ارزشی یا ترس از دیده نشدن در روابطش دست و پنجه نرم کند.

 چرا تلفن همراه ماجرا را پیچیده تر می کند؟

• حضور فیزیکی، غیبت روانی: کودک ما را می بیند، اما حس نمی کند که «با او» هستیم.
• قطع جریان ارتباط: در تعامل، حتی چند ثانیه وقفه می تواند رشته ی گفت وگو یا بازی کودک را پاره کند.
• الگوی رفتاری: کودک یاد می گیرد که ارتباط با ابزار دیجیتال، اولویت بالاتری نسبت به ارتباط انسانی دارد.

چه می توان کرد؟

هیچ کس نمی گوید باید تلفن همراه را کنار گذاشت و به عصر قبل از اینترنت برگشت. اما می توانیم چند عادت ساده ایجاد کنیم:

1. لحظه های بدون صفحه: مثلا هنگام غذا یا قبل از خواب، گوشی ها را کنار بگذاریم.
2. تماس چشمی قبل از پاسخ: وقتی کودک حرف می زند، حتی برای چند ثانیه، نگاهش کنیم.
3. اعلام حضور: اگر لازم است با تلفن مشغول شوید، کوتاه به کودک بگویید: «الان پیام مهمی می دم، بعدش با هم ادامه می دیم.»
4. الگو بودن: بچه ها فقط با گوش دادن یاد نمی گیرند، با دیدن رفتار ما می آموزند.

بی توجهی ناخواسته مثل سایه ای است که آرام و بی صدا بر رابطه والد–فرزند می افتد. شاید چند دقیقه تمرکز روی صفحه برای ما چیز بزرگی نباشد، اما برای ذهن در حال شکل گیری یک کودک، همین دقایق می تواند به معنای «دیده نشدن» باشد.

پس دفعه ی بعد که فرزندتان با برق چشمانش چیزی را نشان می دهد، صفحه را کنار بگذارید. چون این لحظه هاست که خاطرات و اعتماد ساخته می شود، نه پیام های داخل گوشی.

الهام سیاکالی 

روانشناس سلامت