دعا و نیایش

دعا و نیایش چیست و چگونه به دعا و نیایش بپردازیم؟

یکی از مهمترین مسائلی که در تثبیت آرامش روح و روان انسان تاثیر به سزائی دارد، خواندن خداوند و راز و نیاز گفتن با اوست. در این گفتار قصد بر آن است که در این باره سخن به میان آید. 

دعا، محک ایمان است و رابطه انسان و خداوند منان. هر کسی که خدا را ناظر و حاضر می داند،از مناجات با او روی نمی گرداند و هرکسی که او را قادر مختار می بیند،برای حوائج خویش وسیله ای جز او نمی گزیند و آن کسی که او را بشناسد از دیگران ترس و هراسی به دل راه نمی دهد.

کسی که دوست خداست از مکالمه با او لذت می برد و از اینکه حتی دمی غفلت از او داشته،سالها افسوس و حسرت می خورد. چنانچه در دعا کردن ملامت و افسردگی و بی نشاطی وجود داشته باشد،نشانه ضلالت و دلمردگی است. لذا بزرگان و اولیاء که عارف به اسرار قلوب بوده اند و از مشاهده جمال پروردگار در حجاب نبوده اند،با سوز و گداز به درگاه حضرت بی نیاز، روی آورده اند و آنچه را که یافتنی بود، یافتند. آن کسی که شوری در دل ندارد،هرچه به تصنع و به تکلف می سازد،مانند کسی است که عاشقی بلد نباشد و سرود و غزل نتواند بسراید و با دیدن باغ و گلستان،نتواند به وصف طراوت گلها ،سخنی ارائه نماید.

ثناو ستایش و دعا و نیایش،سیر شهودی است و کشف وجودی، راز و نیازی است میان مخلوق و خالق که فقط عاشقان این درگاه به آن راه می یابند.

در حالات ابوعلی سینا حکیم،پزشک،فیلسوف بزرگ ایرانی آورده اند که چون مشکل و مسئله ای برای او پیش می آمد،به اعتکاف(گوشی نشینی) و دعا؛ توسل می جست و حل آن مشکل را از خدا می خواست که به او الهام فرماید.

 چنانچه بخواهیم از منظر عقلی ،به دعا بنگریم؛ عقل ،دعا را الزام می نماید ،چون از نظر عقلی دفع ضرر احتمالی واجب است و دعا کردن این مقصود را حاصل می نماید. 

و از منظر علوم نقلی ؛ چون قرآن؛ نیز به آن امر شده است :(ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین) ..[ و خدای شما فرمود که مرا با خلوص دل بخوانید، تا دعای شما را مستجاب کنم، آنان که از دعا و عبادت من روی برگردانند و سرکشی کنند،به زودی با ذلت و خواری وارد دوزخ شوند]. آیه ۶۰ سوره غافر.

(و اذا سالک عبادی فانی قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی و لیومنوا بی لعلکم یرشدون)، [هنگامی که بندگان من از تو در باره من سوال می کنند(بگو): من نزدیکم؛ پس باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند،تا راه رشد و تعالی بیابند و به من برسند]. آیه ۱۸۶ سوره بقره 

( و من یعش عن ذکر الرحمن نقیض له شیطان فهو له قرین)، [ و هرکسی خود را از یاد خدای رحمان، به کوردلی و حجاب باطن بزند، شیطانی بر او می گماریم که آن شیطان ملازم و دمساز او باشد]. آیه ۳۶ سوره زخرف. 

( و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا و نحشره یوم القیامه اعمی) ،[کسی که از یاد من،روی و دل بگرداند، در حقیقت زندگی تنگ و سختی خواهد داشت و روز قیامت او را نابینا وارد عرصه محشر می کنیم ]. آیه ۱۲۴ سوره طه.

بنابر این با توجه به آیات نقلی مطرح شده در قرآن، حکمای الهی علاوه بر تاکید به دعا و نیایش، نیز در اسرار بر استجابت دعا،بر این نکته اذعان می کنند که دعا، مخالف سنت جاریه الهی نیست، و دعا در حقیقت رابطه اتصال میان انسان و خالق است. و هرکسی به قدر همت خویش و حسن ظن به خداوند و قوت اعتقاد و شدت توجه،حاجت از خدای خویش بخواهد،خداوند حاجت او را برآورد. 

فیض روح القدس،ار باز مدد فرماید 

دگران هم بکنند ،آنچه مسیحا می کرد. 

بنابر این ،تنها انسان بد گمان و سست اعتقاد است که توجهی به رابطه با حق ندارد،لذا بر اساس این بدگمانی از خدای متعال چیزی نمی خواهد تا مستجاب گردد. در انجیل آمده است که حضرت عیسی علیه السلام، به حواریون( یاران و پیروانش) گفت: اگر از روی اعتقاد از خدای، طلب کنید؛ خواهید توانست که کوهها را از جای برکنید. و در این باره حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می فرماید: هرکسی که بخواهد منزلت خویش را نزد خداوند، بداند، بنگرد که منزلت خدای تعالی در نزد او چگونه است؟ ...

اما چگونه به بارگاه الهی برای دعا وارد شویم؟ 

برای اینکه به حضور حضرت باریتعالی؛ حاجت و خواسته های خویش را طلب کنیم ؛ نخست باید با سپاسگزاری از نعمتهای الهی و شکر آنها آغاز کنیم ، در مرتبه دوم بر حضرت رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله وسلم ) درود و سلام بفرستیم، و در مرتبه سوم به گناهان و خطاهای خویش در برابر پروردگار اعتراف نماییم و طلب آمرزش نمائیم و آنگاه دست طلب و خواست؛ به سوی او بلند کنیم. امام جعفر صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: هر کسی که آرزوی چیزی کند و خدای به آن راضی باشد،از این جهان بیرون نرود تا آرزوی او برآید.

برگرفته از نظرات علامه میرزا ابوالحسن شعرانی.

این نوشتار ادامه خواهد داشت.