سری مدل های CMIP۶

در چارچوب پروژه بین المللی CMIP6 (Coupled Model Intercomparison Project Phase 6)، تعداد زیادی از مدل های اقلیمی پیشرفته از سوی مراکز تحقیقاتی مختلف در سراسر جهان توسعه داده شده اند. این مدل ها به طور کلی به چند دسته یا سری اصلی تقسیم می شوند که بر اساس پیچیدگی مدل سازی سامانه اقلیم و نحوه در نظر گرفتن اجزای مختلف آن (جو، اقیانوس، بیوسفر، آئرولوز، کربن و ...) تعریف می شوند. در ادامه، مهم ترین سری مدل های CMIP6 معرفی شده اند:

1. AGCM (Atmospheric General Circulation Models)

• فقط شامل شبیه سازی جو هستند.
• معمولا بدون تعامل با اقیانوس یا سایر اجزای زمین اجرا می شوند.
• برای مطالعات پاسخ جوی به شرایط مرزی یا تغییرات سریع مناسب اند.

2. AOGCM (Atmosphere-Ocean General Circulation Models)

• مدل های اقلیم جفت شده جو-اقیانوس.
• اجزای جو و اقیانوس به طور کامل با یکدیگر کوپل شده اند.
• پایه بسیاری از سناریوهای اقلیمی در CMIP هستند.

3. ESM (Earth System Models)

• مدل های سامانه زمین؛ نسخه پیشرفته تر AOGCM هستند.
• شامل چرخه کربن، بیوژئوشیمیایی، آئرولوز، بیوسفر، یخ، خاک و پوشش گیاهی.
• می توانند پاسخ های بازخوردی بین کربن و اقلیم را شبیه سازی کنند.
• مثال: MPI-ESM1.2, CESM2, UKESM1-0-LL

4. ESM-HR (High-Resolution Earth System Models)

• همان مدل های ESM هستند اما با وضوح مکانی بسیار بالاتر.
• برای شبیه سازی دقیق تر پدیده های اقلیمی منطقه ای و آب وهوایی.

5. EMIC (Earth System Models of Intermediate Complexity)

• ساده تر از ESMها با هزینه محاسباتی کمتر.
• برای شبیه سازی های بلندمدت یا سناریوهای بسیار متعدد.
• کمتر در CMIP6 استفاده شده اند اما در پروژه هایی مانند C4MIP مهم اند.

6. GCM (General Circulation Model)

• اصطلاح کلی برای مدل هایی که گردش عمومی جو و اقیانوس را شبیه سازی می کنند.
• به دو نوع AGCM و AOGCM تقسیم می شوند.
• در CMIP6 معمولا معادل AOGCM در نظر گرفته می شود.

7. RCM (Regional Climate Models)

• مدل های اقلیم منطقه ای؛ جزو CMIP نیستند اما برای ریزمقیاس سازی نتایج CMIP6 استفاده می شوند (مانند پروژه CORDEX).

8. Models with interactive chemistry (e.g., CCM)

• مدل هایی با شبیه سازی فعال ترکیبات شیمیایی جو (مانند ازن و آلاینده ها).
• برای مطالعات کیفیت هوا، تغییرات شیمیایی جو و تاثیر آن ها بر اقلیم.

مدل های شاخص (نمونه هایی از مدل های CMIP6):