نخبگان؛ حلقه مفقوده حکمرانی در ایران

نخبگان؛ حلقه مفقوده حکمرانی در ایران

نویسنده: …

در روزگاری که پیچیدگی های مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، دولت ها را با چالش های متعددی مواجه کرده است، بهره گیری از ظرفیت نخبگان دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای بهبود حکمرانی به شمار می رود. جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از بدنه ای عظیم از نخبگان علمی، فکری و اجرایی، از مزیتی بی نظیر برای طراحی سیاست های کارآمد و تصمیم گیری های عقلانی برخوردار است. با این حال، بررسی ساختار حقوقی و نهادی کشور نشان می دهد که هنوز چارچوبی منسجم و الزام آور برای مشارکت فعال نخبگان در فرآیندهای حکمرانی طراحی نشده است.

 نظریات داخلی و بین المللی تاکید دارند که مشارکت نخبگان در حکمرانی، نه تنها باعث ارتقاء کیفیت تصمیم ها می شود، بلکه بر مشروعیت، پاسخگویی و رضایت عمومی نیز می افزاید. در ایران، هرچند قانون اساسی بر مشورت و استفاده از خرد جمعی تاکید دارد، اما نبود نهادهای رسمی، مستقل و دارای اختیارات قانونی برای جذب نخبگان در فرآیندهای تصمیم گیری، موجب شده این ظرفیت مغفول بماند.

برای گذار به حکمرانی هوشمند و پایدار، لازم است بازنگری حقوقی در سطح قوانین عادی و سازوکارهای اجرایی انجام شود. ایجاد شوراهای تخصصی نخبگانی، تعریف جایگاه حقوقی مشخص برای نخبگان در سیاست گذاری عمومی، و گسترش فرهنگ نقدپذیری و مشورت پذیری در نهادهای قدرت، از جمله اقداماتی است که می تواند این شکاف را ترمیم کند.

نخبگان تنها تماشاچیان فرهیخته جامعه نیستند؛ آن ها می توانند معماران تحول در مدیریت کلان کشور باشند—به شرط آن که سیاست و قانون، در را به روی عقلانیت بگشاید.