طبیعت در کتاب تکوین

[غلامحسین ابراهیمی دینانی]

کسانی جهان هستی را که همان کتاب تکوینی است معقول به شمار آورنده اند. در کتاب تکوینی، طبیعت چیست و چگونه می توان آن را معقول به شمار آورد؟ این پرسش در کتاب جامع الحکمتین مطرح شده و ناصرخسرو به آن پاسخ گفته است. این اندیشمند اسماعیلی در مقام پاسخ به این پرسش به نقل اقوال و عقاید فلاسفه پرداخته و با نقص و ابرام های فراوان سخن را به درازا کشانده است. خلاصه ی سخن ناصرخسرو در یک جمله این است که می گوید آنچه صورت های مختلف و متفاوت اجسام را بر یک حال نگاه می دارد «طبیعت» خوانده می شود. عین عبارت ناصر خسرو در این باب چنین است (1) : «... پس مر نگاه دارنده این مصورات را بر صورت های مختلف و متفاوت «طبیعت» گفتند *».

***

[یزدانپناه عسکری]

آنچه صورت های مختلف و متفاوت اجسام را بر یک حال نگاه می دارد انسجام در موضع معقول ادراک در کتاب تکوین است.

________________

1 - دفتر عقل و آیت عشق، جلد اول ، غلامحسین ابراهیمی دینانی، تهران: انتشارات طرح نو چاپ دوم 1389 صفحه 361 و 362

* - ناصرخسرو قبادیانی، جامع الحکمتین، 1جلد، کتابخانه طهوری - تهران، چاپ: دوم، 1363 ه ش. صفحه 125