نقدی بر کتاب «قدرت ارتباطات» اثر مانوئل کاستلز
کتاب The Power of Communication در سال ۲۰۰۹ منتشر و توسط دکتر حسین بصیریان جهرمی به فارسی ترجمه گردید. این اثر ادامه ای بر سه گانه «عصر اطلاعات» کاستلز است و تمرکز آن بر نقش ارتباطات در شکل گیری قدرت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در عصر دیجیتال است. در این کتاب کاستلز در تحلیل ساختار شبکه ای قدرت ، چهار نوع قدرت شبکه ای را معرفی می کند: Networking Power: قدرت ورود یا حذف از شبکه
Network Power: قدرت تعیین قواعد ارتباطی
Networked Power: قدرت سلطه گره های خاص بر دیگران
Network-Making Power: قدرت ایجاد و برنامه ریزی شبکه ها
این دسته بندی ، چارچوبی نوآورانه برای فهم قدرت در عصر دیجیتال ارائه می دهد. پیوند میان شناخت، احساس و سیاست. کاستلز با بهره گیری از نظریات عصب شناسی و روان شناسی شناختی، نشان می دهد که تصمیم گیری سیاسی تحت تاثیر احساساتی چون ترس، اشتیاق و اضطراب شکل می گیرد. این بخش از کتاب، به ویژه در تحلیل کمپین های رسانه ای و تبلیغات سیاسی، بسیار کاربردی و عمیق است. در مفهوم «ارتباط جمعی خودانگیز» او اصطلاح Mass Self-Communication را برای توصیف ارتباطاتی به کار می برد که از طریق رسانه های دیجیتال توسط افراد تولید و منتشر می شوند. این مفهوم، نقش شهروندان را در تولید معنا و قدرت برجسته می سازد. برخی منتقدان معتقدند کاستلز در تعمیم نقش شبکه های ارتباطی به تمام ابعاد قدرت، دچار اغراق شده است. قدرت سیاسی و اجتماعی، همچنان در بسیاری از جوامع از ساختارهای سنتی و نهادهای فیزیکی نشات می گیرد. کم توجهی به زمینه های فرهنگی و محلی در حالی ست که کاستلز بر جهان شمولی نظریه اش تاکید دارد، برخی منتقدان مانند دکتر حجت الله عباسی معتقدند که این نظریه در جوامع غیرغربی نیاز به بومی سازی و تطبیق بیشتری دارد. اگرچه کاستلز از مطالعات موردی در کشورهای مختلف بهره می برد، اما برای اثبات ادعای «جهانی شدن قدرت ارتباطی» به شواهد تجربی بیشتری نیاز است.
کتاب «قدرت ارتباطات» اثری تاثیرگذار در حوزه ارتباطات سیاسی و اجتماعی است که با نگاهی بین رشته ای، مفاهیم قدرت، رسانه و شبکه را بازتعریف می کند. اثر فوق ادامه ای بر سه گانه «عصر اطلاعات» کاستلز است و در کنار آثار دیگر او مانند شبکه های خشم و امید، تصویری جامع از جامعه شبکه ای ارائه می دهد. این اثر در ایران توسط دکتر حسین بصیریان جهرمی ترجمه شده و در محافل دانشگاهی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است با وجود برخی نقدها، این کتاب همچنان یکی از منابع کلیدی برای فهم تحولات ارتباطی در عصر دیجیتال به شمار میرود.