چشم انداز اینترنت از منظومه های ماهواره ای

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی چشم انداز اینترنت از منظومه های ماهواره ای با اقتبال از گزارش اندیشکده آلمانی امنیت و امور بین الملل را بررسی کرد.

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «چشم انداز اینترنت از منظومه های ماهواره ای اقتباس از گزارش اندیشکده آلمانی امنیت و امور بین الملل (SWP)» آورده است که میلیاردها نفر در سراسر جهان هر روز برای انجام اموری مانند دریافت خدمات دولتی، انجام معاملات تجاری، دریافت اخبار و برقراری ارتباطات اجتماعی به اینترنت وابسته هستند و سالیانه میلیون ها کاربر جدید به آن اضافه می شوند. خدمات اینترنت پرسرعت، امن، قابل اعتماد و مقرون به صرفه برای همه آحاد جامعه یکی مهم ترین مسائل کشورهاست. بیشتر ترافیک اینترنت جهان از طریق کابل های فیبر نوری انجام می شود.

این گزارش بیان می کند که توسعه کابل های فیبر نوری در مناطق پرجمعیت شهری دارای توجیه اقتصادی است، اما در مناطق کم جمعیت و روستایی صرفه اقتصادی لازم را ندارد و توسعه ارتباطات در این مناطق مبتنی بر استفاده از حمایت های دولتی است. در سال های اخیر، چندین شرکت به فرصتی برای ارائه دسترسی به اینترنت از آسمان یا فضا «Sky-Fi» فکر می کنند. این شرکت ها ایده های فناورانه مختلفی را برای دسترسی به اینترنت ارائه می دهند. استفاده از ماهواره ها، هواپیماهای بدون سرنشین، بالن های ارتفاع بالا و یا ترکیبی از آنها برای ایجاد دسترسی گسترده به اینترنت از جمله این فناوری ها محسوب می شوند. این راهکارهای فناورانه گرچه فرصت های جدیدی برای توسعه ارتباطات ایجاد می کنند، اما تهدیدات و چالش هایی را به ویژه برای قوانین و مقررات جاری و موجود در بین کشورها ایجاد کرده اند.

این گزارش مطرح می کند که در سال های اخیر، برخی شرکت های غربی از جمله اسپیس ایکس، وان وب و آمازون از طرح هایی برای استقرار ده ها هزار ماهواره در قالب منظومه های ماهواره ای ارتفاع پایین رونمایی کرده اند. برخلاف خدمات اینترنت ماهواره ای قبلی، این منظومه های ماهواره ای جدید در ارتفاعات بسیار پایین تر و در تعداد بسیار بیشتر ساخته می شوند تا تاخیر سیگنال را کاهش دهند و برنامه هایی مانند بازی های برخط و پرواز هواپیماهای بدون سرنشین را پشتیبانی کنند.

این گزارش توضیح می دهد که از سال ۲۰۱۸، اسپیس ایکس پیشتاز راه اندازی منظومه ماهواره ای خود به نام استارلینک است. اسپیس ایکس تاکنون بیش از ۲۰۰۰ ماهواره را به مدار فرستاده است. کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده (FCC) اخیرا یک مجوز کلیدی به اسپیس ایکس اعطا کرده که به این شرکت اجازه می دهد با پرتاب ۷۵۰۰ ماهواره نسل ۲ (Gen ۲)، شبکه اینترنتی استارلینک خود را توسعه دهد.

در این گزارش بیان می شود که علاوه بر اسپیس ایکس، تعداد دیگری از شرکت ها از ایالات متحده و چین قصد دارند شبکه هایی با چندین هزار ماهواره ایجاد کنند تا از هر نقطه روی زمین به اینترنت دسترسی داشته باشند. این ماهواره ها در مدار پایین زمین مستقر خواهند شد. اگر این طرح ها عملی شوند، زیرساخت اینترنت جهانی ابعاد کاملا جدیدی پیدا خواهد کرد. این امر پیامدهای گسترده ای برای دسترسی به اینترنت، امنیت و انعطاف پذیری زیرساخت اینترنت و روابط قدرت در حکمرانی جهانی اینترنت خواهد داشت. شرکت های پیشرو از ایالات متحده و به دنبال آن چین ظرفیت گسترده ای برای نفوذ خواهند داشت. آنها قادر خواهند بود، در سطح زیرساخت جهانی اینترنت، جریان جهانی اطلاعات را کنترل کنند.

در این گزارش آمده است که اندیشکده آلمانی امنیت و امور بین الملل (SWP) در بررسی تحقیقاتی خود دو سناریو را برای نشان دادن دامنه تحولات احتمالی و پاسخ های بالقوه مربوطه ترسیم می کند: سناریوی اول، توسعه انحصارطلبی های جهانی را توصیف می کند و سناریوی دوم، شکلی از رقابت جهانی تنظیم شده را تبیین می کند.

این گزارش با پیشنهاد توسعه، حمایت، یا مشارکت در پروژه های مجموعه های ماهواره ای ارتفاع پایین به موازات توسعه زیرساخت های شبکه ملی اطلاعات از طریق استقرار گسترده کابل های فیبر نوری، بیان می کند که مشارکت احتمالی اتصال اینترنت از طریق ماهواره های مدار پایین زمین (LEO) نه به عنوان جایگزینی برای ارتباطات زمینی، بلکه به عنوان مکمل آنها خواهد بود. هدف باید ایجاد ترکیبی از فناوری ها باشد که وابستگی به یک فناوری (و شرکت ها و کشورهای مرتبط با آن) را تا حدی کاهش دهد که ایران بتواند از استقلال زیرساخت های دیجیتال خود محافظت کند.

این گزارش ادامه می دهد که ایالات متحده، چین و کانادا به طور نظام مند از بودجه عمومی کشورشان برای پیشبرد ساخت مجموعه های ماهواره ای ارتفاع پایین استفاده می کنند. ایران نیز می تواند منابع مالی مشخصی از درآمدهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را به سمت توسعه، حمایت و یا مشارکت در پروژه های مجموعه های ماهواره ای ارتفاع پایین هدایت کند، البته به موازات آن، استقرار گسترده کابل های فیبر نوری، هم برای اتصال مستقیم برای کاربران نهایی و هم به عنوان زیرساخت پایه ای ارتباطات کشور و همچنین برای افزایش تاب آوری باید با قوت دنبال شود.

دومین پیشنهاد مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی توجه به راهبردها و سیاست های کلان کشور در حوزه فضای مجازی است و در توضیح آن بیان شده است که منظومه های ماهواره ای برای ارائه خدمات خود نیاز به مقررات دارد. همچنین، کاروران ماهواره ای به مجوزهایی از دولت ها نیاز دارند تا بتوانند از محدوده های فرکانسی مربوطه در قلمرو های ملی استفاده کنند. صدور این مجوزها مشروط به شرایطی است. برای صدور مجوزها و تنظیم مقررات جدید در کشورمان مطلوب آن است که راهبرد ها و سیاست های کلان کشور در حوزه فضای مجازی توسط شورای عالی فضای مجازی و سیاست های تحقق آنها در قوانین برنامه های پنج ساله کشور توسط کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی مورد توجه قرار گیرند. همچنین رویکردهای منسجمی از سوی متولیان از جمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت امور خارجه دنبال شود.

دیگر پیشنهاد کارشناسان این مرکز توسعه همکاری های بین المللی در ایجاد ابر منظومه ماهواره ای ارتفاع پایین است که در توضیح آن بیان شده است که برنامه های آتی توسعه ابر منظومه ماهواره ای ارتفاع پایین ایران، از طریق همکاری با کشورهای همسو نیز قابل پیگیری است. برنامه همکاری با کشور چین به عنوان بخشی از توافق نامه همکاری مشترک بین دو کشور و یا از طریق ابتکار یک کمربند و جاده یا سازمان شانگهای، می تواند به سمت توسعه زیرساخت های دیجیتال هدایت شود. این امر از طریق همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت امور خارجه و سایر بخش های مرتبط کشورمان امکان پذیر است. به دلیل اهمیت همکاری سایر کشورها در توسعه ابر منظومه ماهواره ای ارتفاع پایین آتی ایران و همچنین به منظور هماهنگی و هم افزایی بین دستگاه های اجرایی و نهادهای مرتبط در کشورمان ضروری است هرگونه اقدامی در این زمینه زیرنظر شورای عالی فضای مجازی و با تایید شورای مذکور انجام شود.

کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس همچنین پیشنهاد مشارکت و حضور فعال در نهادهای بین المللی و چندجانبه و اتخاذ رویکردهای منسجم در مجامع بین المللی برای حفظ حقوق حاکمیتی و منافع ملی مطرح و بیان کرده اند که برخی محققان بر این عقیده هستند که سازمان های جهانی نهادهای مناسبی برای پیگیری منافع ملی کشورهاست. با مشارکت و تاثیرگذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در تصویب معاهده های جدید و استفاده از ظرفیت های این گونه نهادهای چندجانبه می توان منافع کشورمان را دنبال کرد.

در این گزارش به موضوع ارتقا و تنوع فناوری های این عرصه اشاره شده و آمده است که طرح های فعلی برای ابرمنظومه های ماهواره ای ارتفاع پایین جهان خطر ایجاد تمرکز قدرت اقتصادی را دارد. برای ارتقای تنوع فناوری، باید از حفظ استانداردها و پروتکل های باز حمایت شود. حفظ استانداردها و پروتکل های باز خود می تواند ابزاری برای حفظ شبکه های ناهمگن و متنوع باشد. استانداردهای باز مبنایی برای نوآوری و حتی از بین بردن تمرکز قدرت اقتصادی هستند. این موارد از طریق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قابل پیگیری هستند.

این گزارش بیان می کند که درمجموع، هم از منظر توسعه مطلوب زیرساخت های ارتباطات و هم از نظر اقتصادی برای ایران مطلوب است که منظومه ماهواره مخابراتی مناسب خود را به طور مستقل یا با مشارکت کشورهای همسو راه اندازی کند. این هدف مهم و بلندپروازانه به پشتوانه بهره گیری از ظرفیت های شرکت های دانش بنیان حوزه فضایی و مخابراتی کشورمان، ظرفیت های دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور قابل تحقق است. همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت امور خارجه کشورمان با تایید شورای عالی فضای مجازی در تحقق این امر نافذ خواهد بود.

https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1787342