اتاق مجاور (فیلم The Room Next Door ۲۰۲۴)

آرنولد هاوزر، مورخ هنری و مولف کتاب تاثیرگذار «تاریخ اجتماعی هنر»، تفاوت بنیادی فیلم را با سایر هنرها، سیالیت و شناور بودن مرزهای زمانی و فضایی در این هنر می داند و معتقد است که در فیلم «فضا کیفیت ایستای خود را از دست می دهد و شکلی پویا و دینامیک پیدا می کند». کیفیت شگفت انگیز فضای سینمایی ازنظر پانوفسکی در این نکته نهفته است که «…نه تنها بدن ها در فضا حرکت می کنند، بلکه خود فضا نیز حرکت می کند، نزدیک می شود، عقب می نشیند، می چرخد، دیزالو می کند…». به زعم وی، ناظر هنگام تماشای فیلم، به واسطه هم ذات پنداری با لنز دوربین، در حرکتی بی وقفه در فواصل و مسیرهای متفاوتی تغییر مکان و جهت پیدا می کند. فیلم به صورت سکانسی از جلوی تماشاگر سینما می گذرند و مسیری را در ذهنش ایجاد و روی مسیری خیالی حرکت می کند و از میان فضاهای متنوع و در زمان های متفاوتی گذار می کند. در تجربه فضای معماری نیز ناظر متحرک دست به یک سازمان دهی ذهنی از فضاها می زند و آن ها را در سکانسی مونتاژی تجربه می کند. «اتاق مجاور» داستانی درام و احساسی از دو دوست قدیمی است که به روابط انسانی و چالش های گذشته و حال آن ها می پردازد و تماشاگران را به سفری عاطفی دعوت می کند. دو زن یعنی «اینگرید» و «مارتا» در شهر نیویورک آرام و زیبا و منظم و منجمد زندگی می کنند. استفاده از خطوط بسیار صاف و خط کشی شده همراه با رنگ های متضاد و شاد، این مناظر را در نوری ملایم و یکنواخت غوطه ور می کند و حالتی از امید و خاطره و تاریخ را به آن ها می بخشد . کارگردان برای تاریخی کردن شهر نیویورک فرهنگی نیازی به نمایش سازنده آن ندارد. او هیچ نشانه ای از انسان و هیچ بیان عاطفی خاصی به شهرش اضافه نمی کند. خود مکان با تمام جزئیات و ریزه کاری هایش حاوی روح تاریخی و فرهنگی است. این فیلم تقابل رنگین زندگی و مرگ با نگاهی هستی شناسانه و یک دنیا رنگ تند و زنده با تمرکز بر رنگ سبز و قرمز است که نمادی از طبیعت در برابر خون است که این دو زن را به شیوه ای زیبا و خیره کننده کنار هم قرار می دهد تا گذشته را باهم در لباس ها و در میان دیوارهای رنگین شان مرور کنند. طراحی های صحنه اگزاتیک و اروتیک و منحصربه فرد آشکارا ملهم از آثار پیکاسو و ماتیس است و تمرکز بیش از اندازه فیلم ساز بر طراحی صحنه و لباس و تاکیدش بر رنگ ها باعث می شود تا تماشاگر چندان روی قصه متمرکز نشود. فضا به شدت نمادین است و شاید کمی خودنما، اما درهرحال نمی توان زیبایی اش را منکر شد. خودنمایی و رفاه بیش ازاندازه، به خصوص در برابر موضوعات حساسی مثل جنگ و مرگ اشاره به فرایندی در دنیای کارگردان دارد که جهانش را رنگین و چشم نواز می بیند. ساختن جهانی منحصربه فرد تا درد مواجهه با مرگ را تلطیف کند، به راستی به لحاظ فرم و جلوه بصری اثری شگفت انگیز خلق کرده است. «بحث های جاندار، سرگذشت های زندگی، ترس ها و چرخش های احساسی میان این دو زن نیرومند و سرزنده یک گنجینه سینمایی است». استفاده بیش ازحد از تکنیک ساده نما- برعکس نما نیز از نکات قابل توجه فیلم است؛ سکانسی مربوط به جلسه تمرین اینگرید با مربی خصوصی اش؛ جایی که تصاویر پاهایش در حال بالا و پایین رفتن از یک سکوی کوچک به زیبایی تدوین شده است. صحنه پشت صحنه، به نظر می رسد که اقتباسی است از یک نمایش نامه [نه یک رمان].

قصه فیلم درباره مرگ است و خط داستانی اصلی اش درباره دیدار دوباره دو دوست قدیمی است که حالا یکی مارتا، خبرنگار سابق جنگ، به دلیل سرطان در آستانه مرگ است و دیگری اینگرید نویسنده، یک کتاب پرفروش درباره ترس از مرگ منتشر کرده است. اتاق مجاور حسی از اصالت و زندگی واقعی را منتقل می کند و درباره ارتباطات بین دو نفر، دوستی یا عشق و نحوه تعامل آن ها با یکدیگر در مواقع تردید است. فیلم اغلب شاعرانه و امیدبخش و یک موشکافی سنگین درباره مرگ است. فیلم آرام اما تاثیرگذار است که درباره دوستی، غم و مرگ تامل می کند.

بیشتر سکانس ها درباره معاشرت دو زن و نقش پنجره های امیدبخش در اتاق بیمارستان و آپارتمان های مسکونی فوق العاده زیبای آن ها و درنهایت در یک خانه اجاره ای مدرن در جنگل، یک ویلای فوق مدرن و پر از رنگ، به ویژه آلبالویی است، جایی که اینگرید و مارتا اساسا باهم تعطیلات را سپری می کنند تا اینگرید تصمیم بگیرد که آماده رفتن (مرگ) است. سکانس های این دو دوست قدیمی که سعی می کنند مثل دوران جوانی پرشور خود به یکدیگر نزدیک شوند، لطیف و زیباست. در چشمگیرترین نمای فیلم اینگرید یک شب در کنار مارتا می خوابد، نیمی از صورت شان روی بالش های مجاور به طور ناقص ادغام می شود تا یک کل پیکاسویی را تشکیل دهد که نزدیکی و تفاوت هایشان را نشان می دهد؛ درباره پذیرش و کنار آمدن با سخت ترین چیزی که همه ما درنهایت باید با آن روبه رو شویم: مرگ. فیلم ازنظر سبک، یک معجزه مطلق است.

نقش پنجره های سرتاسری و تعامل با فضای بیرون (شهر و طبیعت) و استفاده از پالت رنگ جسور و غنی برای برانگیختن احساس جسورانه استفاده شده است. اتاق مجاور با تمام رنگ های تند و زنده و زیبایی های بصر ی اش دعوت کننده به زندگی نیست. فیلم هیچ یک از نقاط عطف خود را جشن نمی گیرد. کاناپه فیروزه ای و کمدهای سبز زمردی مارتا به راستی متحول کننده است. در این میان لذت بردن از هوای دلپذیر خانه احاطه شده توسط جنگل های سرسبز، حساب شده تر و پذیرای پایان است؛ مارتا آماده است که رو به جلو حرکت کند و از دردهایی آزاد شود که سال های پایانی او را چالش برانگیز کرده است.

اتاق بیمارستان که اغلب یک فضای بی روح پزشکی نمایش داده می شود، در این فیلم با کاغذدیواری پاییزی شیک پوشیده شده است؛ سرریز از گل ها، با یک صندلی سبز لیمویی و مشرف به منظره شهری منهتن است. وقتی جولین مور در نقش انگرید نویسنده در صحنه اولیه برای بازدید نزد مارتا می آید، تماشاگر را درگیر تمام رنگ های صحنه می کند. سوینتن (در نقش مارتا) در تختخواب با یک ژاکت قرمز روشن و شلوار آبی استراحت می کند، درحالی که مور با یک کت بورگوندی و کیف آبی وارد می شود. مثل این است که انرژی های دو نفر به نوعی معکوس شده است. مارتای در حال مرگ نسبت به پوشش خنثی دوست پرجنب وجوشش لباس های رنگارنگ تری پوشیده شده است. استفاده استادانه از رنگ و ترکیب بندی فرم در فضا در این فیلم شگفت انگیز است. پالت رنگ از رنگ های اولیه جسور و خوشمزه تشکیل شده است که به اندازه داستان توجه را به خود جلب می کند. رنگ های دیوار به اندازه لباس ها و اکسسوری های روشن می درخشد و یک سبک بصری خاص ایجاد می کند که به عنوان امضای کارگردان برای چندین دهه در حرفه درخشانش باقی مانده است. در اتاق مجاور، رنگ های متضاد سبز و قرمز برای جلب توجه به رقابت می پردازند. آپارتمان آبی سرد اینگرید که از اشیای پیداشده ساخته شده است، دنیایی دور از آپارتمان براق و سبزرنگ مارتا با باغچه ای در بالکن است.

متن کامل این یادداشت را در فصل هفتم کوچه اسکوپ مجله کوچه باغ هنر و اندیشه بخوانید.

https://kooche.org/